Uniwersum Babylon 5 zamknęło dla wielu z Was swą historię ponad 12 lat temu. Ja mam to szczęście, że dla mnie ta wielka przygoda rozpoczęła się dopiero miesiąc temu... Naprawdę nie wiem, jakim cudem przez tyle lat uchowałem się w niewiedzy o istnieniu tego fenomenu, ale dzięki temu, mając 12 lat więcej na karku, i wiele przygód sci-fi za sobą z wszystkimi Stargate, Battlestarami i Star Trekami na czele, odkryłem uniwersum które zdecydowanie przebija wszystko to, co do tej pory widziałem. JMS /J. Michael Straczynski – twórca serialu/ stworzył piękną zamkniętą historię, zupełnie inną niż wszystkie te które do tej pory miałem okazję śledzić. Dzisiejsze seriale to przede wszystkim scenariusze pisane na kolanie, bez wyobraźni i prawie zawsze bez żadnej wizji ich zakończenia. Tak skończył mój dotychczasowy faworyt czyli X-Files, tak skończył Battlestar, Stargate czy Lost, Prison Break itd. Twórcy tych seriali wychodzili z założenia by ciągnąć i ciągnąć, rozmieniali fabułę na drobne, rozpoczynali wątki dla których potem nie umieli znaleźć zakończeń a ostatecznie pogrążali swoje twory odbierając im status kultowych historii, którymi niekiedy w swoim czasie były. JMS stworzył historię, która miała swój prolog /sezon 1/, główną fabułę /sezony 2,3,4/ i epilog /sezon 5/. Dzięki temu Babylon 5, nawet pomimo swojego skromnego budżetu i bardzo słabych efektów specjalnych jest serialem kultowym. Dlaczego ? Powodów jest wiele... Dla mnie osobiście najważniejszym argumentem ku temu jest sposób budowania postaci, ich przemiana w obliczu decyzji które podejmowali i wydarzeń, które toczyły się wokół nich. Londo, G'Kar... Takiego kunsztu aktorskiego nigdy wcześniej jeszcze nie widziałem i zapewne jeszcze długo nie zobaczę, o ile w ogóle.
Ale powodem rozpoczęcia tego tematu nie jest zachwalanie tego serialu, bo Babylon 5 broni się sam i żadna reklama nie jest mu potrzebna. Podjąłem ten temat, bo w ciągu ostatniego miesiąca dosłownie przekopałem internet w poszukiwaniu archiwalnych informacji na temat tego serialu. Miałem możliwość zapoznania się z archiwalnymi danymi z fanowskich forów, z grup dyskusyjnych, wywiadów, profesjonalnych recenzji szanowanych dziennikarzy zajmujących się tematyką sci-fi i wielu, wielu innych. Dzięki temu miałem okazję ujrzeć Babylon 5 w zupełnie innym świetle... ponieważ prawdziwego Babylonu 5 , który JMS zaczął opowiadać w 1993 r., nigdy nie zobaczyliśmy... Oryginalny scenariusz serialu został zmieniony niemal całkowicie, a powodów ku temu było bardzo wiele...
Głównym powodem tego było "odejście" Michael'a O'Hare, który wcielał się w postać Jeffrey'ego Sinclaira, komendanta Babylon 5. Tak naprawdę Michael nie odszedł z serialu, a jego decyzja o rezygnacji była jedynie ukłonem dla JMS, by serial mógł być kontynuowany. Dlaczego ? Po internecie biegają tysiące plotek na ten temat. PTEN /stacja zajmująca się produkcją serialu/ zażądała po 1-szym sezonie od JMS zmiany głównej postaci. Uważali że O'Hare nie nadaje się do tej roli, że jego gra aktorska jest mierna i że potrzebny jest ktoś bardziej znany, ktoś, kto przyciągnie więcej widzów. Wybór był prosty: albo zmiana aktora albo kończymy serial. Był to ogromny cios dla JMS, który wokół O'Hare/Sinclaira budował praktycznie całą główną linię fabularną. Należy pamiętać, że JMS nie wybrał O'Hare z przypadku. O'Hare przez kilka lat grał na Broadway'u i JMS był pod wielkim wrażeniem jego umiejętności /co do Jurasika/Londo i Katsulasa/G'Kara jakoś się nie pomylił – obaj zagrali fenomenalnie/.
Oprócz żądań PTEN pewniakiem jest jeszcze, że doszło do ogromnego konfliktu na linii O'Hare/Sinclair – Doyle/Garibaldi. Jerry Doyle mniej więcej do 2001 roku na temat O'Hare wypowiadał się bardzo ostro – zarzucał mu brak profesjonalizmu, brak poczucia humoru, problem z zapamiętywaniem kwestii, podrywanie kobiet z ekipy tworzącej serial itd, branie narkotyków itd. Prawdziwym powodem ponoć miało być podrywanie przez O'Hare aktorki Andrei Thompson, /grającej w serialu telepatkę Talię Winters/, która rok po odejściu z serialu O'Hare została żoną... Doyle'a. Jaka była prawda? Nie wiadomo. W jednym z wywiadów z bodajże 2005r. Jerry Doyle wypowiadał się na temat O'Hare raczej obojętnie, życząc mu wszystkiego dobrego. O'Hare zaś nigdy nie wypowiadał się na ten temat, a pytany o Doyle'a zawsze mówił że to "fajny facet". I tyle. Jakby nie było, po 1-szym sezonie Doyle ponoć postawił sprawę jasno – albo odchodzi O'Hare albo ja. Wiele osób, które miało okazję poznać O'Hare podczas konwentów fanowskich i podczas kręcenia serialu twierdziło, że to niesamowicie fajny facet – spokojny, opanowany, miły i zawsze skory do rozmowy, choć ponad w tematyce sci-fi był dość "zielony". Trudno wymagać od aktora teatralnego, dla którego było to pierwsze poważniejsze doświadczenie telewizyjne by nie był "zielony". Ostatecznie oficjalna informacja brzmiała, że JMS i O'Hare wspólnie doszli do wniosku, że lepiej będzie się rozejść... JMS był załamany, bo cała jego wątek fabularny budowany wokół O'Hare/Sinclaira poszedł w odstawkę; O'Hare zaś ponoć nigdy się z tego nie otrząsnął – było mu ponoć bardzo przykro że tak go potraktowano – i pomimo tych wszystkich zakulisowych chamskich zagrań wobec niego zachował się niesamowicie, bo na prośbę JMS uczestniczył w wielu konwentach fanów serialu, udzielając serialowi pełnego poparcia. Klasa sama w sobie. W dzisiejszych czasach co drugi aktor wyrzucony z serialu jechałby po swoich byłych pracodawcach na całego.
Jak wiemy, 1-szy sezon był budowany wokół Sinclaira. Jego historia z 24-godzinnym uprowadzeniem przez Minbari, cała ta otoczka budowana wokół jego postaci "There is a hole in your mind", ""You talk like a Minbari, Commander " itp. A potem genialny odcinek "Babylon Squared", gdzie pod koniec widzimy scenę z przyszłości, podczas której Sinclair mówi "I tried to warn them. But it all happened…just the way I remember it,”
JMS to nie był facet, u którego takie dialogi miały po prostu fajnie brzmieć. U JMS miały one konkretne znaczenie. Znaczenie, które mieliśmy poznać w przyszłości...
Rozwiązanie tej zagadki znajdujemy w genialnym podwójnym odcinku "War Without End" w sezonie 3. Ten podwójny odcinek to hołd JMS dla O'Hare, w podziękowaniu za wszystko co zrobił dla serialu, zarówno na planie jak i za kulisami, na konwentach itd. W tym odcinku nie ma żadnej wspólnej sceny O'Hare i Doyle'a. Dlaczego ? Bo Doyle stwierdził, że prędzej odejdzie z serialu niż zagra choć jedną scenę z O'Hare. Niebywałe. Pełen profesjonalizm. JMS wykazał się jednak niesamowitym kunsztem. Umiejętnie pozbył się Doyle'a z tego odcinka, umiejętnie dopisał do niego Sheridana. Zmienił też sens pokazanych w "Babylon Squared" scen. Tutaj nie obyło się jednak bez niedociągnięć. Ta niesamowita scena z "I tried to warn them. But it all happened…just the way I remember it,” została przekwalifikowana do ostrzeżenia "Michael, watch your back!". I jaki w tym sens ? Nawet gdyby Garibaldi odebrał tą wiadomość, nie miałby pojęcia o co chodzi, kiedy ma uważać, gdzie, na kogo itd. Zmieniono też motyw tej sceny. Oryginalnie z "Babylon Squared" podczas tej sceny Deleen w pewien określony sposób, sugerujący motyw uczuciowy dotyka Sinclaira. W "War Without End" scena tego dotyku została wycięta. Dlaczego ?
No i tu musimy znowu wrócić do początku. W ostatnim odcinku 1-ego sezonu Sinclair oświadcza się Catherine Sakai. Czym zajmowała się Catherine Sakai ? Wyszukiwała planety z potencjalnymi minerałami. To chyba logiczne, że postać Anny Sheridan zastąpiła Catherine Sakai. To Catherine, będąc już żoną Sinclaire'a, miała odnaleźć Za'ha'dum i tam miała zginąć, a Sinclair miał polecieć za nią na Za'ha'dum i tam zginąć, tak jak stało się to z Sheridanem. Tak więc motyw uczuciowy zlikwidowano, a w nowej wersji scenariusza Deleen jest potomkiem Sinclaira /przemienionego w Valena/.
W scenie tej widać, że Sinclair ma kilka poważnych blizn na twarzy. W "War Without End" ich brak. Prawdopodobnie chodziło o to, że te rany powstały podczas śmierci Sinclaira na Za'ha'dum. Tak samo wątek romantyczny pomiędzy Deleen a Sinclairem rozwinął się prawdopodobnie jakiś czas po śmierci Catherine.
Tak jak pisałem wcześniej, u JMS takie szczegóły miały ogromne znaczenie. Jedna scena z "Babylon Squared" nie została nigdy wyjaśniona. Podczas przeniesienia w czasie na Babylon 4 Sinclair walczył z Garibaldim w obronie Babylon 5 podczas jakiejś inwazji. Nie wiadomo o co tu chodziło, czy to była inwazja Cieni czy ludzi Clarka – bynajmniej ten wątek pozostał zagadką.
Pomimo tych wszytkich problemów JMS wyszedł z tego obronną ręką – nie pamiętając szczegółów z "Babylon Squared" można uznać ten podwójny odcinek za genialny. A nawet więdząc o tych niedociągnięciach za genialny uważać się powinno. "The one who was, the one who is, the one who will be" – a wszystko podpięte idealnie w ideologię Minbari. Klasa sama w sobie. Jak pisał jeden z poczytnych recenzentów sci-fi w tamtym czasie, JMS pomimo tego jak potraktowano O'Hare pokazał, jak ważnym był aktorem tego widowiska, i jak ważną pozycję w nim zajmował. Ten podwójny odcinek kończy wątek Sinclaira w Babylon 5. O'Hare miał pojawić się 2-krotnie w drugim sezonie, aby wycięcie jego roli nie było aż tak "drastyczne" – niestety, nie można było za każdym razem gdy na stację przybywa Sinclair wysyłać gdzieś Garibaldiego – bo byłoby to po prostu nieprzekonywujące. Wycięcie postaci Sinclaira pociągnęło za sobą zmiany a te pociągnęły kolejne i kolejne. Chociażby "Wielka Maszyna" Draala. W pierwszym sezonie wyglądało na to że będzie miała ona wielkie znaczenie dla całej fabuły chociażby w kontekście jakiejś wojny obronnej – przypuszczalnie było to związane z Sinclairem i wraz z jego odejściem wątek ten zredukowano do minimum. Krąży też wiele pogłosek, że przemiana Sinclaira w Valena miała odbyć się pod koniec serialu – i wcale nie miał on wracać do przeszłości – tylko przemienić się ponownie by po raz kolejny pokonać Cienie tak jak zrobił to 1000 lat wcześniej. Ale to tylko spekulacje...
JMS nigdy nie wypowiedział się oficjalnie jak bardzo zmieniono całą historię przez "odejście" O'Hare. Nieoficjalnie wiadomo, że wmniej więcej po połowy 3-ego sezonu prawie wszystko potoczyło się innym torem niż było przewidziane wcześniej. Dlaczego ? Bo gdyby człowieka zastąpił człowiek, można by to było jakoś jeszcze naprostować. Ale tutaj Sheridan zastąpił Sinclaira/Valena, pół człowieka – pół Minbari. Sinclair miał swoją historię do opowiedzenia, Sheridan opowiedział swoją. W oryginale ponoć nie było żadnej prezydentury, wojen telepatów. Serial był przewidziany na dokładnie 4 sezony. Po zmianie scenariusza wyszło ich 5.
Czyli zupełnie inna historia...
Bardzo ważnym wątkiem we wszytkich dyskusjach była kwestia aktorstwa O'Hare. Wiele osób zarzucało mu, że był mierny, nieprzekonywujący, dupowaty itd. Równie wiele osób broniło go, szczególnie po odkryciu że Sinclair to Valen. Dlaczego ? Popatrzmy na Sheridana. Typowy amerykański kowboj, taki fajny człowieczek, twardy przywódca. Zagrany przyzwoicie. No ale w końcu taki właśnie jest człowiek... I tu powstaje pytanie: czy O'Hare był aż tak złym aktorem czy aż tak dobrze grał ? Musimy założyć, że skoro scenariusz był rozpisany na 4 sezony, to każdy główny aktor jak Jurasik, Katsulas czy O'Hare musieli wiedzieć jak będzie wyglądać rozwój ich postaci. Biorąc pod uwagę ich chociażby teatralne doświadczenie, zakładam że umiejętnie rozłożyli sposób budowania swoich postaci. Jurasik i Katsulas to mistrzostwo świata,jeśli chodzi o to jak przeprowadzili swoje postacie przez cały serial. Moim zdaniem O'Hare miał trudniej, bo jego postać była budowana w oparciu o to że jest Valenem – pół człowiekiem, pół Minbari – tyle że my jako widzowie o tym nie wiedzieliśmy! Nie mógł zagrać kowboja ala Sheridan bo jego przemiana była dziwna i kompletnie nierealna... "You talk like a Minbari, Commander " - i tak właśnie Sinclair się zachowywał, tak mówił, tak dowodził. Od początku Minbari wydawali się silni technologicznie, ale jako jednostki dość dupowaci, że tak powiem. Tacy trochę śmieszni, wyważeni, prawie nie okazujący emocji. I Sinclair też taki był. Jak było trzeba to czasem podniósł głos, czasem zmarszczył brwi – i to wszystko. I to jest właśnie wielka zagadka – co JMS widział w O'Hare gdy oglądał go na Broadway'u ? Dupowatego aktora czy człowieka który przez 2-3 sezony zagra kogoś innego tak umiejętnie, że nawet nie weźmiemy tego pod uwagę ? Było wiele dyskusji o tym, że O'Hare idealnie nadawał by się na Minbari. Wiele osób po jego ostatnim występie domagało się nawet jego powrotu... Absolutnie nie bronię tu p. O'Hare – bo nie znam jego dokonań i nigdy nie widziałem go w żadnej głównej roli poza epizodami w kilku serialach. Ale biorę pod uwagę, że JMS bardzo umiejętnie dobrał sobie obsadę i aż mi się wierzyć nie chce, że aż tak się pomylił przy doborze głównego aktora.
Były też inne niezamierzone zmiany w serialu, jak odejście aktorki Andrei Thompson grającej telepatkę Talię Winters, która nie mogła pogodzić się z niewielką rolą w całej tej historii czy aktora grającego generała Hague, który przeniósł się do DS9 :)
Nic jednak nie zmieni faktu, że B5 który znamy to zupełnie inny B5 niż ten początkowo zamierzony. Biorąc pod uwagę zaangażowanie JMS i jego dbałość o szczegóły wydaje się, że pierwowzór mógł ocierać się o geniusz z dziedziny sci-fi. Ostatnio pojawiły się jednak informacje, że Warner Bros negocjuje z JMS w sprawie praw do serialu. JMS udzielił krótkiego wywiadu w tej sprawie, dająć do zrozumienia że jedynie wysoki budżet dla serialu i pewność braku ingerencji z zewnątrz pozwoli mu zastanowić się nad tą propozycją. Kto wie, może jeszcze kiedyś doczekamy się ekraniazacji oryginalnego scenariuszaB5.
Tak naprawdę jednak żaden budżet i żadne inne warunki nie są chyba w stanie zmienić postrzegania "starego" B5 – bowiem emocje dostarczane przez samą historię, jak też geniusz ukazania nam postaci przez Jurasika czy ś.p. Katsulasa a także innych aktorów, w tym O'Hare, są nie do zastąpienia...