(...) Dla środowisk radykalnych filmy z Sidneyem Poitier czy Jimem Brownem stanowiły wyłącznie przejaw konformizmu. Filmy te - głosili - są robione przez białych i dla białych, podczas gdy czarnoskórzy potrzebują własnego kina, realizowanego przez czarnych scenarzystów i reżyserów.

Tak narodził się nurt blaxploitation (nazwa pochodziła od słów "black" i "exploitation"), jeden z najciekawszych fenomenów wczesnych lat 70., nadzwyczaj wpływowy również w następnych dekadach. Jego główni przedstawiciele, Melvin Van Peebles, Gordon Parks Jr. oraz Charles Burnett, najchętniej operowali schematami gatunków sensacyjnych, portretowali narkotykowych dilerów, prostytutki, drobnych gangsterów i skorumpowanych policjantów. Zapuszczali się w murzyńskie getta: ulice nowojorskiego Bronxu i dzielnicy Watts w Los Angeles, które przypominały dżunglę. Krytycy twierdzili, że tego rodzaju filmy utrwalały negatywne stereotypy, sprowadzając życie czarnych do zażywania narkotyków, bójek i pozbawionego celu wałęsania się po ulicach. Zwolennicy podkreślali zaś etnograficzną wartość takich zapisów, zmuszających białego widza do przyjęcia perspektywy przeciętnego - jak twierdzili - Afroamerykanina.

Inicjującym blaxploitation obrazem był zrealizowany w 1971 roku film Melvina Van Peeblesa "Sweet Sweetback's Baadasssss Song". Wkrótce na ekrany kin trafiły: popularny "Shaft" (1971) i "Superfly" Gordona Parksa Jr., "Coffy" (1973) Jacka Hilla, a po latach "Killer of Sheep" (1973-1977) Charlesa Burnetta. Ten ostatni zasługuje na szczególną uwagę, bo reżyser przedstawił w nim monotonną egzystencję mieszkającej w Watts rodziny (znużonego życiem rzeźnika, jego sfrustrowanej żony i próżnujących całe dni dzieci), niewierzącej już w poprawę sytuacji, wyładowującej swe frustracje w aktach okrucieństwa. W tych pesymistycznych filmach iluzją społecznego awansu nęciła już tylko działalność przestępcza, ponieważ asymilacja z białymi okazała się fikcją.


Michał Lesiak, Rafał Syska "Renesans Hollywoodu: kino amerykańskie lat siedemdziesiątych" [w:] Historia kina, tom 3. Kino epoki nowofalowej, UNIVERSITAS 2015, s. 917-918