Buffy Sainte-Marie 

Buffy Sainte-Marie to kanadyjska pieśniarka, autorka tekstów, pacyfistka, kompozytorka oraz aktywistka. Wywodzi się z plemienia Kri. Na świat przyszła 20 lutego 1941 roku w rezerwacie Indian w dolinie Qu'Appelle. Została osierocona, a wychowania jej podjęli się dalecy krewni jej biologicznych rodziców. Uczęszczała na uniwersytet Massachusetts, zdobywając dyplomy w pedagogice i filozofii orientalnej. W 1964 powróciła do rezerwatu, gdzie została zaadoptowana w tradycyjny sposób narodu Kri, przez najmłodszego syna wodza plemienia.
Buffy w młodości sama nauczyła się grać na gitarze oraz fortepianie. Pierwsze własne utwory wprowadziła do repertuaru będąc na studiach. Na początku lat 60. zaczęła występować samotnie, rozwijając stale swoje umiejętności. Grała w halach koncertowych, na festiwalach folkowych i indiańskich, na terenie Stanów Zjednoczonych, Kanady oraz poza kontynentem. Stała się członkinią rozwijającej się wówczas sceny kanadyjskich piosenkarzy nurtu folkowego takich jak Leonard Cohen, Neil Young czy Joni Mitchell. Szybko zyskała sobie reputację utalentowanej autorki tekstów, a wiele jej kompozycji było zamienianych na przeboje przez artystów pokroju Janis Joplin, Elvisa Presleya i Barbry Streisand.

W 1963 roku, podczas leczenia infekcji gardła, uzależniła się od kodeiny.
W tym samym roku była świadkiem powrotu rannych żołnierzy z wojny w Wietnamie, podczas gdy rząd amerykański nadal zaprzeczał zbrojnej 
interwencji w tym regionie. Zainspirowało ją to do napisania protest songu "Universal Soldier", który później w wykonaniu Donovana, stał 
się wielkim hitem i pacyfistycznym hymnem. Utwór ten, jak i inne mówiące między innymi o złym traktowaniu rdzennych mieszkańców Ameryki, był powodem wielu kontrowersji. Nie przeszkadzało jej to jednak w wydawaniu kolejnych albumów. W trakcie tej dekady zaczęła także regularnie występować w wielu programach telewizyjnych.
Na początku lat 70. Sainte-Marie dostała propozycję występu w popularnym programie "Ulica Sezamkowa". Pieśniarka postanowiła wykorzystać tę okazję, by uświadomić młodą widownię na temat ciągle istniejącego problemu Indian. Artystka stała się częstym gościem serii w okresie od 1976 do 1981 roku. W jednym z epizodów wystąpiła ze swym synem Dakotą, karmiąc go przed kamerą piersią. Buffy odrzuciła ofertę udziału w innym programie dla dzieci z uwagi na fakt pokazywania w jego trakcie reklam zabawek wojennych marki G.I. Joe. W połowie lat 70. związała się z bahaistycznym ruchem religijnym. Przez lata wspierała jego działania, występując na kongresach, konwencjach i koncertach. W latach 80. Buffy zaczęła przy tworzeniu swojej muzyki oraz prac korzystać z pomocy komputera. Wydany w 1992 roku, po szesnastu latach przerwy album, został nagrany właśnie przy użyciu tego urządzenia. Utwory zaś przesłane zostały do producenta w Londynie przy użyciu modemu internetowego. Jej kompozycje były nadal wykorzystywane dla potrzeb telewizji jak i filmu. Była także często zapraszana do udziału w programach oraz różnych produkcjach, jako aktorka, we własnej osobie lub użyczając głosu animowanym postaciom. W latach 90. zaczęła także regularnie wystawiać swoje prace plastyczne inspirowane indiańską sztuką w galeriach w Kanadzie oraz Stanach Zjednoczonych. W 1996 roku wydany został album "Up Where We Belong", zawierający akustyczne wersje kilku z jej największych przebojów. Jak na razie ostatnią płytą artystki jest "Runnig for the Drum" z 2008. W jednym z wywiadów przeprowadzonych w tym samym roku piosenkarka przyznała, że w latach 70. trafiła na czarną listę władz z uwagi na swoją działalność i poruszaną tematykę. Ponoć sam prezydent Lyndon Johnson pisał listy pochwalne do radiostacji, które nie nadawały jej piosenek.

Buffy znana była zawsze z działalności charytatywnej. W 1969 roku założyła filantropijną fundację zajmującą się niesieniem pomocy w zdobywaniu wykształcenia rdzennym mieszkańcom USA. W 1997 powstał edukacyjny projekt Cradleboard Teaching Project. Jego program ma na celu podniesie samoświadomości oraz poczucia wartości w pokoleniu współczesnych i przyszłych młodych Indian poprzez zapoznanie z dokładnymi informacjami na temat ich kultury i historii. W tym samym roku otrzymała nagrodę telewizyjną Gemini za program "Buffy Sainte-Marie: Up Where We Belong". Wśród innych jej znaczących odznaczeń wymienić należy tytuł Międzynarodowej Artystki Roku we Francji w 1993 roku, najwyższe kanadyjskie odznaczenie - Order Kanady - w 1998 roku czy nagrodę fundacji tubylczych Kanadyjczyków National Aboriginal Achievement Award. Za utwór "Up Where We Belong" napisany wspólnie z Jackiem Nitzsche i Willem Jenningsem na potrzeby filmu "Oficer i dżentelmen" zdobyła nagrodę Oscara, Złotego Globu oraz BAFTA za najlepszą oryginalną piosenkę. Stworzyła także kompozycje do takich filmów jak "Spirit of the Wind" czy "Striptizerki".

W twórczości Sainte-Marie dominują głównie folk i country. Styl śpiewania opiera się na silnym, powtarzającym się vibrato i jest łatwy do rozpoznania wśród innych popularnych wykonawców. Artystka korzysta przy tym na ogół z tradycyjnych indiańskich motywów oraz instrumentów. Tematyka jej utworów często odnosi się do zagadnień dotyczących tubylczych ludów Ameryki Północnej. Mówi o ich historii, ale również o problemach z jakimi muszą one zmagać się w obecnych czasach, takich jak walka o swoje prawa czy ochrona świętych ziem. Autorka porusza też kwestie wojny, miłości, religii i mistycyzmu.

W życiu prywatnym Buffy była kilkakrotnie zamężna. W 1968 poślubiła instruktora surfingu Dewaina Bugbee, z którym rozwiodła się trzy lata później. W 1975 ponownie wyszła za mąż, tym razem za Sheldona Petersa Wolfchilda. Owocem tej relacji był syn Dakota. Na początku lat 80. zawarła związek małżeński z Jackiem Nitzsche.