Arturo Ripstein

Urodzony 13 grudnia 1943 roku, Arturo Ripstein pracę przy filmie rozpoczął bardzo wcześnie. W wieku lat 15 był świadkiem kręcenia filmu Nazarin (1958) na którego planie poznał Luisa Bunuela. Był jego asystentem podczas zdjęć do Anioła zagłady (El ángel exterminador, 1962). Z aragońskim geniuszem łączyła go aż do jego śmierci w 1983 roku bliska więź o charakterze mistrz-uczeń. Ripstein jest najbardziej znaczącym sukcesorem meksykańskiego dziedzictwa Bunuela i jednym z najlepszych reżyserów naszych czasów. Bunuel nie uczył mnie techniki filmowania, ale zaszczepił we mnie przekonanie, że najlepsze filmy powstają wtedy, gdy reżyser odkrywa w nich najbardziej intymne cechy swojej osobowości.

Arturo Ripstein nakręcił swój debiut reżyserski w wieku 21 lat. Był to Czas umierania (Tiempo de morir, 1965), do którego scenariusz napisał Gabriel García Márquez. Warunkiem powstania filmu była konieczność utrzymania go w konwencji westernu, czyli gatunku bardzo popularnego w tamtej epoce. Przy Czasie umierania, współpracowały także inni sławni artyści, jak pisarz Carlos Fuentes czy autor zdjęć Alex Phillips.

Chociaż meksykański przemysł filmowy zamykał drzwi przed nowymi reżyserami, debiutowi Rispsteina sprzyjały dwa wielkie wydarzenia - powstanie Uniwersyteckiego Centrum Studiów Kinematograficznych (Centro Universitario de Estudios Cinematográficos - CUEC), czyli pierwszej szkoły filmowej w Ameryce Łacińskiej, jak również organizacja w 1965 i 1967 roku dwóch konkursów kina eksperymentalnego. Odważny debiut Ripsteina został dostrzeżony przez krytyków, co pozwoliło mu na realizację jeszcze w latach 60. filmów istotnych dla kinematografii meksykańskiej, m.in. adaptacja powieści Eleny Garro Los recuerdos del porvenir. W latach 70. Ripstein potwierdził swoją wysoką pozycję w świecie kina takimi filmami, jak Twierdza cnoty (El castillo de la pureza, 1972), Miejsce bez granic (El lugar sin límites, 1977) i Cadena perpetua (1978). Dzięki nim jego twórczością zaczęła interesować się krytyka nie tylko meksykańska, ale również międzynarodowa.

Od 1985 roku, kiedy to Ripstein poznał scenarzystkę Paz Alicię Garciadiego, rozpoczął się nowy okres w jego twórczości - w 1985 roku team Ripstein-Garciadiego zyskał światowy rozgłos adaptacją opowiadania Juana Rulfo El imperio de la fortuna. Film zyskał szerokie uznanie we Francji i w Hiszpanii, a nazwisko Ripsteina uznano jako "najlepszego meksykańskiego reżysera naszych czasów".

Tematami powracającymi w twórczości Ripsteina są samotność duszy i niezmienność własnej natury. Wariacje na ten temat pojawiają się zarówno w pierwszych dziełach reżysera, jak i w filmach późniejszych, takich jak Początek i koniec (Principio y fin, 1993), La reina de la noche (1994), Profundo carmesí (1996) czy pokazywany podczas zeszłorocznej edycji festiwalu obraz Nie ma kto pisać do pułkownika (El coronel no tiene quen le escriba, 1999) na podstawie noweli Gabriela Garcíi Márqueza. Większość filmów Ripsteina jest wielowarstwowymi przypowieściami o naturze ludzkiej, a szereg zabiegów narracyjnych i technicznych, których używa reżyser, sprawia, że niektórzy go uwielbiają, inni nienawidzą, ale nikt nie może go ignorować.

Przez długie lata swojej kariery Ripstein współpracował z takimi sławami jak wcześniej wspomniani García Márquez i Carlos Fuentes, pisarz Manuel Puig, poeta José Emilio Pacheco, czy pisarze José Donoso i Juan Rulfo. Powszechnie uważany jest za mistrza adaptacji literatury latynoamerykańskiej. Jego filmy zawsze są wydarzeniami na międzynarodowych festiwalach, takich jak Cannes, Wenecja czy Berlin. Wśród licznych nagród, którymi został uhonorowany, znalazła się dwukrotnie Złota Muszla dla Najlepszego Filmu na festiwalu w San Sebastian, za Początek i koniec i za Zgubę mężczyzn, Grand Prix Jury tego samego festiwalu za Miejsce bez granic, 5 nagród Ariel Meksykańskiej Akademii Filmowej dla najlepszego filmu, liczne nagrody Festiwalu Nowego Kina Latynoamerykańskiego w Hawanie, a także wyróżnienia na festiwalach Sundance i w Wenecji.