?Iluzjonista? (L?illusioniste) jest animowanym filmem wyreżyserowanym przez Sylvaina Chometa. Film oparty jest na nigdy niezrealizowanym scenariuszu, napisanym w 1956 r. przez znanego francuskiego aktora, mima i reżysera Jacquesa Tati. Miał on być odpowiedzią aktora na wstyd związany z porzuceniem dziecka i zaznaczyć publicznie jego istnienie. Scenariusz był wręcz osobistą wiadomością do córki napisaną przez Tatiego. Współscenarzystą powstałego pomiędzy scenariuszami do filmów ?Mój wujaszek? a ?Playtime? tekstu, był długoletni współpracownik Henri Marquet. Tati porzucił swoją najstarszą córkę, Helgę Marie-Jeanne Schiel, kiedy ta była jeszcze niemowlęciem. Skazało go to w owym czasie na potępienie w środowisku artystów musicalowych gdyż, jak głosi plotka, zmusił także matkę Helgi do podpisania dokumentu, w którym zrzekła się ona jakichkolwiek roszczeń wobec ojca dziecka. Nigdy także nie dążył do spotkania ze swoją najstarszą córką. To, że nie została ona wspomniana w żadnej dedykacji odnośnie filmu spotkało się z wielką dezaprobatą jej bliskich i rozpoczęło spór opisywany w prasie. Oskarżono Chometa o wyrzucenie poza nawias filmu całego wydźwięku historii rozbitej rodziny. Chomet twierdził natomiast, że Tati napisał swój scenariusz dla córki Sophie Tatischeff, ponieważ miał poczucie winy z powodu częstych podróży, które uniemożliwiły mu spędzanie z nią czasu. W wywiadzie z czerwca 2010 r., którego udzielił ?The National? Chomet wyrażał się o sytuacji następująco: ?W pełni rozumiem dlaczego on (Jaques Tati) tego nie nakręcił (Iuzjonisty). To było dla niego zbyt osobiste i mówiło o rzeczach, które znał zbyt dobrze, woląc je skryć za postacią pana Hulot?.
OPIS FILMU
Historia rozgrywa się w Edynburgu lat 50-tych XX wieku. Głównym bohaterem jest iluzjonista - animowana wersja samego Jacquesa Tati, stworzona przez Laurenta Kirchera. Film przedstawia historię starzejącego się artysty music-hallowego, zmuszonego podróżować bez przerwy pomiędzy miastami i wsiami, aby prezentować wciąż swój numer magiczny w podrzędnych barach i parkach. Spotyka on pewnego dnia na swojej drodze młodą dziewczynę ? Alice, która posiadając w sobie zachwyt dziecka, całkowicie wierzy w jego sztuczki uważając je za prawdziwą magię. Iluzjonista zaczyna się więc starać w swoich występach, aby ją uszczęśliwić. A ona obdarza go coraz większym zachwytem. Obserwujemy jej przebudzenie z miejscowego kopciuszka w pięknego łabędzia. Za słowami reżysera: ?to nie jest romans, to bardziej relacja, jak pomiędzy ojcem a córką?. Skatalogowany w archiwum Centre National de la Cinematographie, w tece ?Film Tati numer 4? scenariusz wpadł w ręce Chometa przypadkiem, dzięki spadkobiercom spuścizny po Tatim ? Jerome Deschamps i Macha Makeieff. Chomet zgłosił się po zgodę na wykorzystanie fragmentu filmu Tatiego ?Dzień świąteczny? (jest to fragment, który tytułowe trio ogląda w telewizji) i w ten sposób dowiedział się o scenariuszu. Dowiedział się, że najmłodsza córka Tatiego, Sophie Tatischeff, sugerowała zawsze aby nakręcono film animowany. Nie chciała, aby jej ojca grał aktor. Sophie Tatischeff zmarła 27.10.2001, dwa lata przed francuską premierą Trio z Belleville (11.06.2003). Film został wyprodukowany w Edynburskim studio Chometa Django Films, przez międzynarodową grupę artystów animacji. Koszt w wysokości 10 milionów funtów został pokryty przez Pathe Pictures. W lutym 2010 r. na konferencji prasowej Chomet powiedział, że koszty wzrosły do 13 mln funtów. ?The Herald? napisał, że w produkcję zaangażowanych było 180 artystów, spośród których 80 pracowało wcześniej przy ?Trio z Belleville?. W ?The Scotsman? Chomet nadmienił, ze przy produkcji pracowało aż 300 ludzi i 80 animatorów. Film był animowany głównie w szkockich studiach w Edynburgu (Django Film) i Dundee (ink.digital), z późniejszymi animacjami wykonanymi w studiach w Paryżu i Londynie. Ok. 5% prac wykonanych zostało w Korei Płd. (proces generowania klatek pośrednich, czyszczenie). Pierwsze ujęcia filmu zostały pokazane na festiwalu w Cannes w 2008 r. W styczniu 2010 r. ogłoszono, że premiera filmu będzie miała miejsce na festiwalu w Berlinie w lutym. Film otwierał Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Edynburgu 16.06.2010 r. Pathe Pictures dystrybuowało film na ekrany francuskich i brytyjskich kin, dystrybucją w innych krajach zajmowały się: Japonia (Klockworx), Włochy (Cinema 11), Grecja (Nutopia), USA (Sony Pictures Classics), Benelux (Paradiso), Rosja i Bliski Wschód (Phars Film). Pierwszy oficjalny transfer filmu powstał w Rosji i został wypuszczony 13.03.2010. Film wszedł do kin we Francji 16.05.2010. Film został nominowany do Europejskiej Nagrody Filmowej dla Najlepszego Filmu Animowanego w 2010 r.
SCENARIUSZ
Jacques Tati, właściwie Jacques Tatischeff (ur. 9 października 1907 w Le Pecq, zm. 4 listopada 1982 w Paryżu) ? wywodzący się z arystokratycznej rodziny rosyjskich emigrantów francuski aktor i reżyser, określany często mianem francuskiego Chaplina. Swoją karierę rozpoczynał jako sportowiec, aby później związać się ze sceną musicalową, wystawiał własne przedstawienia, brał udział w projektach innych twórców. Najbardziej znany jako bohater krótkich filmów komediowych w reżyserii René Claira. Dialog zawsze odgrywał w jego filmach rolę marginalną, ważniejszy był żart inscenizacyjny, humor sytuacyjny i sama charakterystyczna postać kreowana przez Tatiego (grał sylwetką, twarzą, strojem). Do swoich filmów sam pisał scenariusze, sam je produkował, reżyserował, odtwarzał w nich główną rolę starając się zawrzeć w sowich produkcjach refleksję dotyczącą sytuacji człowieka we współczesnym świecie. Jego filmy, wysmakowane wizualnie i dopracowane w najdrobniejszych szczegółach, zaskakiwały gagami, które oprócz głównego bohatera wywoływały także inne postacie. Jego najbardziej znanymi bohaterami są pan Hulot i listonosz Francis. Zawsze są to jednak osamotnione postaci, skłaniające do refleksji a martwe przedmioty, otoczenie postaci w filmach Tatiego nabierają nowego znaczenia. Z racji licznych występów i produkcji Tati był niezależny finansowo, co nie zrujnowało go po klęsce ostatniej produkcji pełnometrażowej Pan Hulot wśród samochodów, realizowanej w nowatorskiej wtedy technice 70 mm stereo.
REŻYSERIA
Sylvain Chomet urodził się 10 listopada 1963 roku w Maisons-Laffitte, Francja. W 1982 r. zdał maturę w liceum plastycznym, aby w 1984 r. zapisać się do l'École supérieure des arts appliqués Duperré, której nie ukończył. Po przenosinach do Angoul?me (słynącego ze swojego festiwalu komiksów), w 1987 r. obronił dyplom w Wyższej Szkole Sztuk Wizualnych. Swój pierwszy komiks ?Sekrety ważki? Chomet opublikował w 1986 r. W 1988 r. przeniósł się do Londynu, gdzie pracował jako animator w studio Richarda Pudrum. Jako freelancer pracował także dla takich klientów, jak Prinicipality, Renault, Swinton, Swissair. W 1991 r. rozpoczął pracę nad swoją pierwszą animacją pt.: ?Stara dama i gołębie? przy której pomagał mu rysownik Nicolas de Crecy, stając się jego współpracownikiem na najbliższe lata. W 1993 r. napisał dla czasopisma ?? Suivre? historię pt.: ?Dziadek Leon?, do której ilustracje wykonał de Crecy. Opublikowana w 1995 r., rok później zdobyła nagrodę Rene Goscinny?ego. Jeszcze w 1993 r. Chomet przeprowadził się do Kanady, gdzie kończył prace nad filmem ?Stara damą i gołębie?, który zdobył liczne nagrody, m.in. BAFTA, główną nagrodę festiwalu w Annecy, nagrodę Cartoon d?Or, nominację do Cezara, czy nominację do Oskara w kategorii najlepszy krótkometrażowy film animowany. W 1997 r. opublikował we współpracy z Nicolasem de Crecy komiks ?Brzydki, biedny i chory?, który pozwolił mu wygrać nagrodę Alph-Art dla najlepszego komiksu na festiwalu komiksu w Angoul?me. Dzięki sukcesowi pierwszego filmu, wspomagany przez studia animacji z całego świata (m.in. Belgii, Kanady, Wielkiej Brytani) rozpoczął pracę nad filmem pełnometrażowym. Jego film ?Trio z Belleville?, opowiadający historię kolarza Championa, jego babci ? Madame Souzy, trzech śpiewaczek i psa Brunona, był nominowany w 2003 r. do Oscara w dwóch kategoriach ? najlepszy film animowany orz najlepsza piosenka. Mimo wielu nominacji, także na innych festiwalach, film ten zdobył niewiele nagród, pozwolił jednak szerokiej publiczności poznać nazwisko Chometa. Niestety Nicolas de Crecy oskarżył w tym czasie reżysera o plagiat co było powodem zerwania ich wieloletniej współpracy. Strona wizualna przypominała bowiem styl wczesnego komiksu de Crecy pt.: ?Le Bibendum Céleste?. W 2004 r. Chomet otworzył w Edynburgu swoje studio ?Django Animation?, które przemianowano później na Django Films. W 2005 r. wyreżyserował jedną z części filmu fabularnego ?Paris, je t?aime?, który (?Wieża Eiffella?) była pierwszą pracą z aktorami w dorobku reżysera. Następnym filmem, któremu Chomet się poświęcił był ?Iluzjonista?, którego premiera, po licznych zmianach daty (pierwsza wersja zakładała, iż film będzie gotowy już w 2007 r.) odbyła się podczas Berlinale w marcu 2010 r. Drugi projekt reżysera pt.: ?Barbacoa?, który miał być wyświetlany jeszcze w 2005 r., nie doszedł do skutku z powody braku funduszy. Pierwszym komputerowo animowanym filmem Chometa miał być ?The Tale of Desperaux? ale reżyser został zwolniony z pracy, nim obraz powstał. Sam reżyser twierdził, że nie był w stanie wytrzymać środowiska w jakim przyszło mu pracować. Obecnie skupia się na promocji obrazu ?Iluzjonista?.