W dzisiejszym rankingu prezentujemy najlepsze filmy noir. Nie zabraknie wśród nich klasyków, które zapisały się w historii kina – filmów Johna Hustona ("Sokół maltański", "Asfaltowa dżungla", "Key Largo"), Billy'ego Wildera ("Podwójne ubezpieczenie", "Bulwar Zachodzącego Słońca"), Orsona Wellesa ("Dama z Szanghaju") czy Stanleya Kubricka ("Zabójstwo"). Jak zawsze zachęcamy Was też do sprawdzania naszych pozostałych zestawień. Wśród nich m.in. najlepsze seriale o lekarzach, najlepsze filmy o hakerach, najlepsze filmy z serii "Resident Evil" czy top 10 filmów z gatunku "tak złe, że aż dobre".
Czarny kryminał często uznaje się za przedstawiciela odrębnego gatunku. W istocie pod pojęciem film noir kryje się jednak estetyka, w której realizowane były powojenne produkcje powstające w Stanach Zjednoczonych. Pesymistyczny klimat podkreślany przez utrzymane w niskim kluczy zdjęcia, fatum unoszące się nad bohaterami niczym kłęby papierosowego dymu i działający na granicy prawa bohater, który nie może się oprzeć uwodzicielskiej femme fatale – oto elementy, które muszą się znaleźć w dziele określanym jako film noir.
Najsłynniejsze filmy noir to adaptacje popularnych powieści detektywistycznych Raymonda Chandlera ("Podwójne ubezpieczenie") i Dashiella Hammetta ("Sokół maltański"). Autorzy ci stworzyli dwie ikoniczne postacie: Philipa Marlowe'a i Sama Spade'a. W obu tych bohaterów wcielił się Humphrey Bogart. To właśnie on był niekwestionowaną gwiazdą filmów noir. Aktor wyspecjalizował się w rolach cynicznych detektywów i polegających na własnym kodeksie moralnym przestępców. Na naszej liście nie ma prawa zabraknąć ikonicznych tytułów z jego udziałem, jak "Sokół maltański" czy "Wielki sen". Z kolei kiedy myślimy o najlepszej femme fatale, na myśl przychodzą takie aktorki jak Lauren Bacall ("Wielki sen"), Rita Hayworth ("Gilda", "Dama z Szanghaju"), Barbara Stanwyck ("Podwójne ubezpieczenie") czy Lana Turner ("Listonosz zawsze dzwoni dwa razy").
Lubicie filmy noir? Który czarny kryminał jest Waszym ulubionym? A może uważacie, że jakiegoś filmu noir zabrakło na naszej liście? Czekamy na Wasze komentarze.
Czym jest film noir?
Czarny kryminał często uznaje się za przedstawiciela odrębnego gatunku. W istocie pod pojęciem film noir kryje się jednak estetyka, w której realizowane były powojenne produkcje powstające w Stanach Zjednoczonych. Pesymistyczny klimat podkreślany przez utrzymane w niskim kluczy zdjęcia, fatum unoszące się nad bohaterami niczym kłęby papierosowego dymu i działający na granicy prawa bohater, który nie może się oprzeć uwodzicielskiej femme fatale – oto elementy, które muszą się znaleźć w dziele określanym jako film noir.
Najsłynniejsze filmy noir to adaptacje popularnych powieści detektywistycznych Raymonda Chandlera ("Podwójne ubezpieczenie") i Dashiella Hammetta ("Sokół maltański"). Autorzy ci stworzyli dwie ikoniczne postacie: Philipa Marlowe'a i Sama Spade'a. W obu tych bohaterów wcielił się Humphrey Bogart. To właśnie on był niekwestionowaną gwiazdą filmów noir. Aktor wyspecjalizował się w rolach cynicznych detektywów i polegających na własnym kodeksie moralnym przestępców. Na naszej liście nie ma prawa zabraknąć ikonicznych tytułów z jego udziałem, jak "Sokół maltański" czy "Wielki sen". Z kolei kiedy myślimy o najlepszej femme fatale, na myśl przychodzą takie aktorki jak Lauren Bacall ("Wielki sen"), Rita Hayworth ("Gilda", "Dama z Szanghaju"), Barbara Stanwyck ("Podwójne ubezpieczenie") czy Lana Turner ("Listonosz zawsze dzwoni dwa razy").
Lubicie filmy noir? Który czarny kryminał jest Waszym ulubionym? A może uważacie, że jakiegoś filmu noir zabrakło na naszej liście? Czekamy na Wasze komentarze.
Ranking najlepszych filmów noir
"Listonosz zawsze dzwoni dwa razy", czyli adaptacja powieści Jamesa M. Caina, to historia pary kochanków (John Garfield i Lana Turner), których namiętność prowadzi do zbrodni. Trudno się nie zgodzić, że to idealny materiał na film noir. Co ciekawe, kilka lat przed premierą dzieła Taya Garnetta literacki pierwowzór został przeniesiony na wielki ekran przez Luchino Viscontiego. Jego "Opętanie", początkowo zakazane przez cenzurę, po latach uznane zostało za film, który dał początek włoskiemu neorealizmowi.
14
Żegnaj laleczko
Murder, My Sweet
1944
1h 35m
"Żegnaj laleczko" Edwarda Dmytryka to klasyczny czarny kryminał. Za pierwowzór scenariusza posłużyła powieść Raymonda Chandlera. W rolę detektywa Philipa Marlowe'a wcielił się Dick Powell – aktor kojarzony przede wszystkim z występów w musicalach (m.in. "Ulica szaleństw" czy "Poszukiwaczki złota"). Producenci obawiali się, że ten nietypowy casting może doprowadzić do pomyłek, w wyniku których zainteresowani rozśpiewanym widowiskiem osoby trafią na mroczny film noir. Aby uchronić potencjalnych widzów przed szokiem poznawczym, zdecydowali się dystrybuować film na terenie Stanów Zjednoczonych pod niepozostawiającym wątpliwości tytułem "Murder, My Sweet".
13
W zestawieniu najlepszych filmów noir nie może zabraknąć mistrza suspensu. "Osławiona" Alfreda Hitchcocka to nie tyle kryminał, co film szpiegowski utrzymany w stylistyce noir. Ingrid Bergman wciela się w nim w Alicię Huberman, córkę amerykańskiego agenta pracującego na rzecz III Rzeszy, która chcąc oczyścić imię ojca, zgadza się zinfiltrować nazistowską organizację działającą na terenie Ameryki Południowej. Bohaterka ma wiele wspólnego Ilsą Lund z "Casablanki" – zostaje uwikłana w miłosny trójkąt, a jej życie zostało naznaczone przez wojnę – Hitchcock pokazuje ją jednak jako osobę zniszczoną przez dramatyczne doświadczenia.
12
"Gilda" Charlesa Vidora to kolejny film noir na naszej liście, który zalicza się do klasyki gatunku. Opowiada on o skomplikowanych relacjach między Johnnym Farrellem (Glenn Ford), prawą ręką wpływowego gangstera, a tytułową bohaterką (Rita Hayworth) – żoną jego szefa, z którą przed laty łączyło Johnny'ego uczucie. Scena, w której Rita Hayworth zdejmuje rękawiczkę, do dziś uznawana jest za jedną z najbardziej zmysłowych w historii kina.
11
Dama z Szanghaju
The Lady from Shanghai
1947
1h 27m
"Dama z Szanghaju" Orsona Wellesa to film noir, którego nie mogło zabraknąć na naszej liście. Jego bohaterem jest grany przez samego reżysera marynarz O'Hara, który przez fascynację piękną kobietą (Rita Hayworth) zostaje wplątany w kryminalna intrygę. Słynna sekwencja w wypełnionej lustrami stała się inspiracją dla wielu innych twórców. Nawiązanie do niej mogliśmy zobaczyć m.in. w "Wejściu smoka" czy "Człowieku ze złotym pistoletem".
"Key Largo" Johna Hustona opowiada o dramatycznych wydarzeniach, które rozegrały się w hotelu na tytułowej wyspie. Grana przez Lauren Bacall Nora Temple, jej niepełnosprawnego teścia (Lionel Barrymore) oraz weterana wojennego, Franka McClouda (Humphrey Bogart), są terroryzowani przez bezwzględnego gangstera Johnny'ego Rocco (Edward G. Robinson). McCloud wydaje się jedyną osobą, która może stawić czoła wrogo nastawionemu Rocco. Ale czy zgorzkniały, doświadczony przeżyciami frontowymi weteran znajdzie w sobie chęć do walki?
"Sokół maltański" to kolejny film Johna Hustona, którego nie mogło zabraknąć na naszej liście. Za podstawę scenariusza posłużyła powieść Dashiella Hammetta. W słynnego detektywa Sama Spade'a wciela się Humphrey Bogart. Musi on rozwikłać zagadkę zniknięcia pewnej bezcennej statuetki. Bohater szybko zaczyna rozumieć, że nie jest jedyną osobą zainteresowaną jej zdobyciem.
8
Kobieta w oknie
The Woman in the Window
1944
1h 39m
"Kobieta w oknie" zapewne kojarzy się Wam ze średnio udanym thrillerem Joego Wrighta. Z czystym sumieniem polecamy Wam film o tym samym tytule, ale nakręcony w latach 40. przez Fritza Langa. Jego bohaterem jest profesor psychologii (Edward G. Robinson), którego fascynacja piękną femme fatale (Joan Bennett) prowadzi do kłopotów. Przenosząc na ekran powieść J.H. Wallisa, reżyser inspirował się teoriami Zygmunta Freuda. Typowe dla niemieckiego ekspresjonizmu środki wyrazu doskonale sprawdzają się w filmie noir.
"Laura" w reżyserii Otto Premingera, to film noir, którego fanom kryminałów z pewnością nie trzeba przedstawiać. Detektyw Mark MacPherson (Dana Andrews) prowadzi śledztwo w sprawie zabójstwa tytułowej bohaterki (Gene Tierney). Pozornie prosta sprawa z czasem okazuje się coraz bardziej skomplikowana. Reżyser pogrywa z oczekiwaniami widza, w kolejnych aktach kierując podejrzenia na coraz to innych bohaterów. Produkcja była nominowana do Oscara w pięciu kategoriach (m.in. za najlepszą reżyserię i scenariusz), zdobyła jednak tylko jedną statuetkę – dla Josepha LaShelle'a za najlepsze zdjęcia.
6
Asfaltowa dżungla
The Asphalt Jungle
1950
1h 52m
Ten film noir zapoczątkował jedną z najbardziej spektakularnych karier w historii kina. "Asfaltowa dżungla" Johna Hustona to jednak nie tylko dzieło, które zwróciło uwagę krytyki i publiczności na Marilyn Monroe, lecz przede wszystkim świetnie skrojony heist movie utrzymany w konwencji noir. Film opowiada o grupie przestępców planujących zrabować diamenty warte milion dolarów. Początkowo wszystko idzie jak w zegarku. Jak zwykle bywa w takich przypadkach, sprawy stopniowo się komplikują.
5
"Zabójcy" Roberta Siodmaka to czarny kryminał, który rozpoczął wielką karierę Burta Lancastera. Aktor przyjął rolę Pete'a Lunda, byłego boksera znanego też jako "Szwed", po tym, jak typowani do niej Wayne Morris i Sonny Tufts okazali się nieosiągalni. Jak przystało na film noir, "Zabójcy" to dzieło gęste i przepełnione fatalizmem, które już od pierwszych minut ogląda się z krawędzi fotela. Sekwencja otwierająca, w której mordercy skradają się, by wykonać wyrok na Szwedzie, jest jedną z najmocniejszych scen, jakie widzieliśmy. Jakie tajemnice skrywał bohater? Dlaczego, mimo wiedzy o niebezpieczeństwie, nie zdecydował się na ucieczkę? I jaką rolę w intrydze pełni urocza Kitty Collins (Ava Gardner)?
4
"Wielki sen", czyli słynny film noir w reżyserii Howarda Hawksa, to adaptacja debiutanckiej powieści Raymonda Chandlera. Humphrey Bogart wciela się w niej w detektywa Philipe'a Marlowe'a, który zostaje wynajęty przez zamożną rodzinę, aby rozwiązać problem gnębiącego ich szantażysty. Podobno pracując nad filmem, reżyser miał zapytać autora literackiego pierwowzoru, jak wyjaśnić liczne intrygi, zapętlenia akcji i inne niespodzianki, w które obfituje fabuła jego książki. Pisarz miał udzielić zaskakującej (i prostodusznej) odpowiedzi: "Nie wiem".
3
Podwójne ubezpieczenie
Double Indemnity
1944
1h 47m
"Podwójne ubezpieczenie" to kolejny film noir, którego nie mogło zabraknąć w naszym zestawieniu. Scenariusz, będący wspólnym dziełem Billy'ego Wildera i Raymonda Chandlera, powstał na podstawie powieści Jamesa M. Caina. Historia agenta ubezpieczeniowego (Fred MacMurray), który wraz z nieszczęśliwą w małżeństwie kobietą (Barbara Stanwyck) planuje zabójstwo jej męża, by zgarnąć odszkodowanie, cieszyła się ogromnym zainteresowaniem publiczności – mimo prowadzonej przez piosenkarkę Kate Smith kampanii mającej zniechęcić widzów do wizyty w kinie. James M. Cain był przekonany, że to właśnie jej ostrzeżenia przed niemoralnym wydźwiękiem dzieła przyczyniły się do popularności filmu.
2
Pełnometrażowy debiut Stanleya Kubricka to film, który wywarł wpływ na takich twórców jak Quentin Tarantino czy Christopher Nolan. W "Zabójstwie", będącym adaptacją powieści "Clean Break" Lionela White'a, przyszły autor "Lśnienia" wirtuozersko prowadzi narrację, pozwalając nam poznać kolejne wydarzenia z różnych perspektyw. Głównym bohaterem jest Johnny Clay (Sterling Hayden). Po opuszczeniu więzienia mężczyzna chce zorganizować swój ostatni skok. Łup ma mu zapewnić spokojne i dostatnie życie. Perfekcyjny plan bierze w łeb, kiedy jeden ze wspólników zdradza szczegóły niewiernej żonie. Kubrick przygląda się działaniom protagonisty, który próbuje nie zostać zabity, nie trafić za kratki ani nie stracić pieniędzy. Jak zapewne się domyślacie, nie można mieć wszystkiego. W zakończeniu "Zabójstwa" objawia się zarazem typowy dla kina noir fatalizm, jak i czarny humor reżysera.
"Bulwar Zachodzącego Słońca" to przykład filmu, który mimo upływu kolejnych dekad w ogóle się nie starzeje. Stojący za kamerą Billy Wilder wykorzystał konwencję filmu noir, by opowiedzieć o przemianach, jakie zaszły w Hollywood po udźwiękowieniu kina. Mistrzowskie decyzje castingowe, jakie podjął reżyser, są doskonałym metakomentarzem do przemian, jakie za sprawą technologii zaszły w amerykańskim społeczeństwie. W obsadzie poza Williamem Holdenem największe gwiazdy kina niemego: Gloria Swanson jako przebrzmiała gwiazda nieumiejąca się pogodzić z upływem czasu, Erich von Stroheim jako jej oddany kamerdyner i Buster Keaton wypowiadający jedno symboliczne słowo w słynnej scenie gry w karty: "Pas".
