Repertuar Filmu Ziemia

Jest to ostatni film niemy Dowżenki – jednocześnie jedno z ostanich arcydzieł kina niemego, w którym został poruszony problem uspółdzielczania wsi. Wieś i jego mieszkańcy, konflikty społeczne, przyroda, problem życia i śmierci, przemijania czasu, symboliczna postać dziada - to elementy znane już ze Zwenigory. W Ziemi został uwspółcześniony wątek społeczny, skoncentrowana w miejscu i czasie fabuła, urealniony bohater. Niezmienna pozostała konstrukcja filmu, oparta na odautorskiej narracji obrazowo-montażowej. W warstwie fabularnej jest to prosta historia opowiadająca o młodym traktorzyście zamordowanym przez kułaka, co w efekcie spowodowało zjednoczenie całej wsi w nowo założonej przez traktorzystę spółdzielni. Klimat filmu tworzą elementy pozafabularne: filozoficzne dygresje autora, rytmika montażu, przeniesienie problemów w nim zawartych w wymiar ponadczasowy. Pojedyncze obrazy są tak wyraziste, poetyckie, rytmicznie się powtarzające, umieszczone w tak kluczowych momentach, że stają się ogólną metaforą, wyrażającą wzajemne powiązania człowieka i przyrody, pojmowanej jako dobro przyjazne człowiekowi, które trzeba szanować i podziwiać; żyć z nią w harmonii, a nie ujarzmiać - posłanie aktualne dziś jeszcze bardziej, niż w roku 1930.
Wojciech Wierzewski w książce „Od Czerwonych diabląt do Twego współczesnego” pisał: W przeciwieństwie do wielowątkowych, polifonicznych wcześniejszych dzieł Dawżenki „Ziemia” zdumiewa swą prostotą i czytelnością. Anegdotę fabularną tego filmu można zamknąć w kilku zaledwie zdaniach. Jednocześnie dzieło to przerasta wcześniejsze dokonania nie tylko swą poetycką siła i dojrzałością wyrazu, ale również uniwersalną refleksją filozoficzną. Mówiąc o pewnej wsi ukraińskiej, o jednym bohaterze czasów kolektywizacji i walki z kułactwem Dowżenko proponuje wspaniały, podniosły, a jednocześnie powszechnie zrozumiały, traktat o człowieku i przyrodzie, o porach ludzkiego życia o relcjach człowiek a środowisko. Walnie pomaga mu w tym dziele poetyka ludowej pieśni operująca kapitalnymi skrótami myślowymi i plastycznymi, pozwalająca za zamknięcie wielości spraw w jednym konflikcie i dramacie.
Filmoteka Narodowa