Historia Józefiny Machay-Mikowej ps. Ryś, która jest symbolem połączenia kruchości, wrażliwości i delikatności kobiecej z nieprawdopodobną siłą charakteru, walecznością i żelazną odwagą. Aktywistka społeczna wrażliwa na biedę i wykluczenie, niezłomna działaczka niepodległościowa, jednocześnie dowcipna i krytyczna, zadziorna kobieta, która w czasie wojny stała się twardą żołnierką, konspiratorką i postawiła świadomie wszystko na jedną szalę. Na Orawie uznawana jest za bohaterkę, nazywana jest Męczennicą z Orawy.