W nocy z 5 na 6 marca cały świat oglądać będzie 78. ceremonię rozdania Oscarów - jednych z najbardziej sławnych i prestiżowych nagród filmowych na świecie. Dziś przedstawiamy kilka faktów z historii najbardziej prestiżowego wyróżnienia filmowego na świecie.
Był styczniowy wieczór 1927 roku. Do domu
Louisa B. Mayera, współwłaściciela wytwórni Metro-Goldwyn-Meyer, przyjechali
Conrad Nagel,
Fred Niblo i
Fred Beetson. Tych czterech panów tego wieczora postanowiło założyć Amerykańską Akademię Sztuki i Wiedzy Filmowej (Academy of Motion Picture Arts and Science) mającą na celu promowanie i nagradzanie najwybitniejszych dzieł filmowych.
Kilka dni po spotkaniu, 11 stycznia 1927 roku, w hotelu Ambasador w Los Angeles spotkało się trzydzieści sześć osób reprezentujących pięć odrębnych branż zawodowych: producencką, reżyserską, aktorską, scenariopisarską i techniczną. Te 36 osób tworzyło komitet założycielski Akademii.
Cztery miesiące później, w maju, odbył się bankiet z udziałem prawie trzystu osób, z których dwieście trzydzieści jeden stało się pierwszymi członkami Akademii, uprzednio wypisując czek na sto dolarów. Pierwszym szefem Akademii został
Douglas Fairbanks.
PIERWSZY OSCAR Pierwsza ceremonia rozdania nagród Akademii odbyła się 16 maja 1929 roku w Kwiecistym Pokoju hotelu Hollywood Roosevelt. Ceremonia zgromadziła na widowni 250 osób, a bilet wstępu kosztował tylko, a może aż, dziesięć dolarów. W tamtych czasach nie trzeba jednak było czekać do ceremonii, aby poznać laureatów. Do roku 1941 wszyscy wygrani znani byli przed ceremonią. Wyniki były podawane gazetom tak, aby mogły zdążyć wydrukować je w popołudniowym wydaniu. W 1940 roku doszło do takiej sytuacji, że goście zaproszeni na ceremonię znali już jej wyniki, zakupiwszy wcześniej popołudniowe wydanie Los Angeles Times. Od tego czasu wprowadzono zamknięty system kopert, który obowiązuje do dziś.
STATUETKA Sama statuetka Oscara przedstawia trzymającego oburącz miecz krzyżowca rycerza, stojącego na postumencie zwieńczonym rolką taśmy filmowej złożonej z pięciu szprych symbolizujących najważniejsze branże filmowe: aktorzy, scenarzyści, reżyserzy, producenci i technicy. Twórcą tej najbardziej rozpoznawalnej nagrody na świecie jest
Cedric Gibbons, który, jak głosi anegdota, naszkicował ją na serwetce podczas wyjątkowo nudnego bankietu. Oskar waży ok. 3,9 kg i mierzy 35 cm wysokości. Został wykonany z brązu pokrytego 14-karatowym złotem.
Nagroda Akademii oficjalnie została nazwana Oscarem w roku 1939. Do tego czasu przez 10 lat przybierała różne nazwy jak "statuetka Akademii" czy "złote trofeum". Gazeta Weekly Variety próbowała nawet wprowadzić nazwę "człowiek z żelaza", jednak bez skutku.
Oficjalnie nie jest znane pochodzenie nazwy Oscar. Legenda mówi, że nazwa pochodzi od imienia wujka Margaret Herrick (bibliotekarki Akademii), która w anegdocie wspomina, że statuetka przypomina właśnie jego - Oscara. Po raz pierwszy nazwa ta pojawiła się w mediach w roku 1934, kiedy znany kolumnista z Hollywood - Sidney Skolsky - użył jej jako odniesienia do zwycięstwa
Katharine Hepburn za najlepszą rolę kobiecą.
Oscar, pomimo, że wciąż wygląda tak samo, wiele razy zmieniał swoje oblicze i materiał, z którego jest wykonany. Od roku 1930 aż do 1950 młodociani zwycięzcy nie otrzymywali oryginalnego Oscara, a jedynie miniaturową replikę nagrody. Brzuchomówca
Edgar Bergen otrzymał drewnianą statuetkę z ruchomymi ustami. Jednak prym w otrzymaniu najbardziej dziwnej wersji statuetki wiedzie
Walt Disney, który za
"Królewnę Śnieżkę i siedmiu Krasnoludków" otrzymał jedną statuetkę naturalnej wielkości oraz siedem miniatur.
Nawet czasy drugiej Wojny Światowej nie były łaskawe dla Złotego Rycerza. W latach 1942-1944 wszyscy zwycięzcy, z powodu braku metalu, otrzymywali Oscara zrobionego z drewna, który został im zamieniony na złoty zaraz po wojnie. Dodatkowo od tego czasu podniesiono podstawę Oscara i zmieniono materiał, z którego był wykonywany - belgijski czarny marmur na metal, a od roku 1959 statuetki zaczęto numerować począwszy od numeru 501.
Firma z Chicago o nazwie R.S. Owens, co roku wytwarza ok. 50 statuetek. Jeśli Oscar nie spełnia rygorystycznych standardów jakościowych natychmiast jest topiony. Ponieważ nie można przewidzieć ile statuetek zostanie rozdanych firma zawsze produkuje nadwyżkę, która, w razie nie przydzielenia właściciela, przechowywana jest w sejfie czekając na następny rok.
ZWYCIĘZCY Wyłanianie laureatów Oscarów jest procesem dwustopniowym. Najpierw członkowie Akademii, których na dzień dzisiejszy jest blisko sześć tysięcy (w roku 2003 było ich 5816), reprezentujący poszczególne grupy zawodowe wskazują po 5 nominatów w każdej kategorii.
Członkowie Akademii mają miesiąc na odesłanie kart do firmy PricewaterhouseCoopers, która od roku 1934 zajmuje się prawidłowym przebiegiem głosowania. Po wcześniejszym tajnym głosowaniu zostają wybrani nominaci, którzy zostają oficjalnie ogłoszeni. Tymczasem do członków Akademii wysyłana jest lista nominowanych z prośbą o wybranie jednego. Tym razem wszyscy mają na wypełnienie kart dwa tygodnie. Kiedy głosy zostają podliczone wyniki trafiają do siedziby Akademii w zaklejonych kopertach, który są otwierane dopiero w trakcie ceremonii. Tylko dwie osoby na świecie (pracownicy firmy audytorskiej) znają wyniki przed ich ogłoszeniem.
Ażeby film został wpisany na listę nominatów musi spełnić kilka warunków. Obecnie, zgodnie z art. 2 i 3 Regulaminu Akademii, film musi zostać dopuszczony do obiegu kinowego w poprzednim roku pomiędzy 1 stycznia a 31 grudnia do północy (według czasu PST). Art. 2 stwierdza, że film musi mieć odpowiednią długość (obecnie to min. 40 minut), aby zakwalifikować się do nagrody (nie dotyczy kategorii filmów krótkometrażowych). Dodatkowo musi być wykonany na 35 lub 70 mm filmie, oraz 24fps lub 48 fps postępowo w przypadku filmów cyfrowych z rozdzielczością nie niższą niż 1280x1024.
KATEGORIE Obecnie Akademia przyznaje nagrody w 24 kategoriach. Pięć najbardziej prestiżowych (najlepsza aktorka /aktor/, najlepszy scenariusz oryginalny, najlepszy reżyser, najlepszy film) honoruje najważniejsze umiejętności niezbędne do powstania każdego filmowego dzieła.
Na samym początku Akademia rozdała Oscary tylko w 15 kategoriach, rok później w jeszcze mniej - tylko 7. Od tego momentu jednak liczba rozdanych statuetek stale się zwiększała.
W roku 1934 dodano trzy nowe kategorie: najlepszy montaż, muzyka oraz najlepsza piosenka. Dwa lata później rozdano pierwsze statuetki dla najlepszego aktora (aktorki) w roli drugoplanowej. Kategorię "najlepsze efekty specjalne" dodano w roku 1939.
W roku 1941 po raz pierwszy przyznano Oscara za najlepszy dokument, a od 1947 zaczęto honorować filmy nieanglojęzyczne. Rok później przyznano pierwszą nagrodę w kategorii "najlepsze kostiumy". Rok 1963 przyniósł zmiany dla kategorii "najlepsze efekty", która została rozdzielona na "najlepsze efekty wizualne" i "najlepsze efekty dźwiękowe". "Najlepszą charakteryzację" dodano dopiero w 1981 roku, a dwadzieścia lat później pojawiła się kategoria "najlepszy film animowany".
Przez osiem dekad ceremonię odbywały się bez zarzutu. Tylko trzy razy zostały przerwane. Pierwszy raz w 1938, kiedy powódź zalała Los Angeles i ceremonię musiano opóźnić o tydzień. Następne opóźnienie nastąpiło w roku 1968. Ceremonię odroczono o dwa dni jako znak szacunku dla dr Martina Luter Kinga, którego pogrzeb odbył się 8 kwietnia, czyli w dniu, kiedy miała odbyć się ceremonia. Po raz trzeci Akademia opóźniła ceremonię o 24 godziny w roku 1981 z powodu próby zabójstwa prezydenta
Ronalda Reagana.
Oscary to jedno z najważniejszych wydarzeń w świecie filmu. Co roku ceremonia oglądana jest przez ponad miliard osoba na całym świecie. Każdy, czy to fan kina czy nie, ciekawy jest, jaki film uzyskał tę najważniejszą nagrodę filmową. W tym roku faworytem jest
"Tajemnica Brokeback Mountain" w reżyserii
Anga Lee. Czy film zdobędzie statuetkę? O tym przekonamy się w najbliższą noc z niedzieli na poniedziałek.