Zwycięzca Pressbooks

Włochy,  wczesne lata dwudzieste. Młody i energiczny Benito Mussolini próbuje swych sił w polityce. W Mediolanie poznaje pierwszą żonę ? Idę Dalser. Jest wówczas wydawcą rewolucyjnego pisma Avanti!, a także zagorzałym socjalistą, pragnącym poprowadzić masy ku nowej i lepszej przyszłości: antyklerykalnej, antymonarchicznej i społecznie wyemancypowanej włoskiej republice. Zapał, czar, a także idealizm przystojnego, młodego rewolucjonisty pociągają Idę tak mocno, że zakochuje się w nim bez pamięci. Mussolini chce się jednak rozwijać i potrzebuje zarówno uczuciowego, jak i finansowego wsparcia. Ida podejmuje radykalne kroki. Decyduje się sprzedać majątek i sfinansować rewolucyjną gazetę Il Popolo d'Italia, a także rodzącą się wówczas Partię Faszystowską. Gorąca namiętność ma jednak swój owoc  ? małżeństwo i syna, który dziedziczy imię po ojcu. Po wybuchu I wojny światowej Mussolini wstępuje do armii i znika bez śladu. Ida szuka go długo, ale bezskuteczne. Do czasu, aż trafia na trop męża w wojennym szpitalu. Jest on już jednak pod opieką innej ? niedawno poślubionej Racheli Guidy. Pierwsza żona już nie istnieje, podobnie jak ich wspólne dziecko. Mussolini wyrzeka się ich publicznie i stara się zatrzeć ich istnienie. Niszczy dokumenty ślubu, a także akt narodzin dziecka. Umieszcza Idę w zakładzie dla obłąkanych i zamienia jej życie w koszmar. Psychicznie i fizycznie poniżana i torturowana Ida za wszelką cenę próbuje szukać pomocy na zewnątrz, ale jej starania idą na marne. Nikt nie reaguje, bo wszyscy zajęci są Mussolinim, który zapomniał o istnieniu Idy. Jednak wola życia i prawdy okazują się silniejsze od bólu i tragedii. Ida łatwo się nie poddaje. Po wyjściu ze szpitala postanawia zawalczyć o przegrane życie.

Zwycięzca to monumentalna, poruszająca i urzekająca siłą wyrazu opowieść o nieznanych i ciemnych kulisach władzy i życia Benito Mussoliniego. Przedstawiony w filmie historyczny epizod nie był nigdy traktowany poważnie, a w historii zazwyczaj pomijano go milczeniem. Bellocchio postanowił przywrócić światu historyczną prawdę i pokazał ją w formie wyrafinowanego estetycznie, operowego oratorium, łączącego wytrawny obraz, urzekającą muzykę i doskonałą grę aktorów. Mimo, że film oparty został na dwóch książkach (Mussolin's Marriage Marco Zeniego oraz Mussolini's Secret Child Alfreda Pierona) to jego głównym tematem jest nie tylko prawdziwy, ale ukrywany miłosny epizod w dziejach historii XX-wiecznych Włoch. To również znacznie bardziej uniwersalna i wyrafinowana historia - film o zniewalającym pięknie zła, które działa jakby z ukrycia, mieszka w zakamarkach, w miejskich wnętrznościach, a ubrane w artystyczny kostium nabiera wzniosłości i hipnotycznej wręcz siły wyrazu. W filmie wykorzystano nie tylko bogate materiały archiwalne, w których Mussolini funkcjonuje niczym Bóg, lecz również teatralną formę estetycznego oddziaływania na emocje widza. Istotną rolę odgrywa tu gra kolorem, światłem i cieniem, a także muzyką i montażem. A wszystko po to, aby wzbudzić zachwyt widza, doprowadzić do zauroczenia światem, który w rzeczywistości daleki był od ideału. Zabieg ten jest dopracowany w najdrobniejszym szczególe, choć niemal niezauważalny, gdyż Zwycięzca to poważny i inteligentnie skomponowany teatralny obraz, utrzymany na wysokim poziomie wyrafinowania i artyzmu. Bellocchio debiutował przecież na deskach scenicznych.    Zwycięzca wzbudził we Włoszech spore kontrowersje, a także szerokie publiczne debaty na temat prawdziwego oblicza zła i postaci Benito Mussoliniego, którego porównywano z innym, tym razem współczesnym, włoskim prowokatorem ? Silvio Berlusconim.

W jaki sposób trafił Pan na historię Idy Dalser? Nie byłem świadomy jej istnienia dopóki nie obejrzałem w telewizji filmu dokumentalnego Il Segreto di Mussolini (Mussolini?s Secret) w reżyserii Fabrizio Laurentego i Gianfranco Corelliego. Natychmiast zrozumiałem, że Ida Dalser, która miała dziecko z Mussolinim, była naprawdę wyjątkową kobietą. Nie chciała przemilczeć prawdy, nawet kosztem gorzkich konsekwencji. Starano się więc za wszelką cenę zatrzeć jej ślady bo inaczej byłby skandal. Próbowano ją wymazać, nie tylko w sensie fizycznym. Do końca swoich dni Ida i jej syn zamknięci byli w szpitalu dla obłąkanych. W Trentino, gdzie Ida dorastała mieszkańcy dobrze pamiętają jej tragedię, choć w oficjalnej historii ona nie istnieje. Na szczęście opublikowano dwie książki, zawierające dokumentację i zeznania świadków: Mussolini?s Wife Marco Zeniego oraz The Duce?s Secret Son Alfredo Peroniego. Można tam znaleźć obszerne listy, jakie Ida pisała do najwyższych władz, w tym do papieża i naturalnie samego Mussoliniego. Błagała w nich o uznanie prawa do bycia pierwszą żoną duce i matką jego pierworodnego syna. Co ciekawe są tam również odpowiedzi Mussoliniego. Co tak naprawdę zaciekawiło Pana w tej opowieści: szansa na odsłonięcie ciemnej strony historii czy raczej dramat zaangażowanych w nią postaci? Nie interesowało mnie w ogóle ujawnianie sekretów faszystowskiego reżimu. Byłem po prostu wstrząśnięty postawą tej kobiety ? jej absolutną niezgodą na jakikolwiek kompromis. Przecież mogła zgodzić się na potajemny powrót i prawdopodobnie żyłaby wygodnie tak, jak inne nałożnice Mussoliniego. Ale wolała zachować wolność i być wierna prawdzie. Nie mogła zaakceptować zdrady człowieka, którego ? jak sama pisała ? tak bardzo kochała i któremu poświęciła życie i majątek. Z drugiej strony Mussolini, aby stać się duce, musiał zakończyć dawny romans. W ten sposób mógł zdobyć poparcie kościoła. Chciał podpisać Pakt Laterański i rzeczywiście ten nieco polityczny ruch okazał się skuteczny. Ida i jej dziecko zniknęli bez śladu, podobnie jak wszystkie dokumenty, potwierdzające ich istnienie. Imię syna zostało zmienione. Oboje po prostu przestali istnieć. Co Pan sądzi o zachowaniu Idy Dalser? Nie miała innego wyboru. Zgadzała się z politycznymi poglądami młodego Mussoliniego, z jego heroiczną i indywidualistyczną postawą. Była po uszy zakochana w tym człowieku, kiedy był on nikim. Kochała go zanim pokochali go inni ? broniła gdy upadał nisko, był atakowany lub szykanowany. Ale z czasem ich relacje się odmieniły. Kiedy wszyscy pokochali Duce ona poszła w odstawkę. Została zapomniana. Napędzana ślepą miłością, niezdolna do zrozumienia kto jest górą, poszła na wojnę z państwem włoskim, przesiąkniętym faszyzmem i rządami Mussoliniego. Jej zachowanie, odwaga w przeciwstawianiu się Duce, a także niechęć do poddania się, przypominają mi heroiczną postawę Antygony lub innej bohaterki włoskiej kultury ? Aidy. Dlatego ten film uznać można za filmowy melodramat niezłomnej kobiecie, której nie pokonała żadna siła i która w tej walce tak naprawdę okazała się zwycięzcą. Dlaczego Ida Dalser była tak niebezpieczna dla Mussoliniego? Był oczywisty powód, dla którego Ida już nigdy więcej osobiście nie spotkała Mussoliniego. Mogła go tylko oglądać w kinie ? w kronikach filmowych. Była zaskoczona obrazem człowieka, który majaczył przed jej oczami jak jakiś gwiazdorski aktor. Pokazuje to transformację, jaką przeszedł Mussolini. Gdy znalazł się w mediach, stał się inną osobą. Z Mussoliniego zmienił się w Duce. Ida była świadkiem gruntownych przemian w sposobie funkcjonowania polityki. Mussolini po raz pierwszy stworzył reżim, bazujący na obrazie. Dzięki temu polityka mogła znacznie szerzej oddziaływać na masy i na ich wyobraźnię. To był olbrzymi przełom. Dzisiaj niektóre medialne wystąpienia Duce wydają się niedorzeczne, a czasami wręcz śmieszne, ale właśnie one pozwoliły mu podbić masy. Media, które tak go kochały, milczały na temat Idy Dalser, bo skandal nadszarpnąłby tak pieczołowicie wypracowany image. Czy archiwalne materiały miały służyć w filmie podkreśleniu historycznej prawdy, czy raczej charakterystycznej stylistyki filmu? Bez wątpienia to głównie sprawa stylistyki filmu. Liczyły się co prawda również względy czysto praktyczne ? nie byliśmy przecież w stanie odtworzyć wszystkiego. Jednak materiały archiwalne pozwoliły na stworzyć szczególny rodzaj języka filmowego, który miał obrazować przebieg historii. Na początku Mussoliniego gra aktor, a w miarę rozwoju filmu widzimy już tylko autentyczne obrazy dyktatora. W ujęciach, przedstawiających wydarzenia historyczne po 1922 roku aktor w ogóle znika. Na ekranie pojawia się prawdziwy Mussolini.                                                

Marco Bellocchio ? ur. w 1939 roku w Piacenzie we Włoszech. Jeden z najciekawszych włoskich reżyserów i scenarzystów. Studiował filozofię na Katolickim Uniwersytecie w Mediolanie, ale szybko zmienił wydział i zapisał się do szkoły filmowej Centro Sperimentale di Cinematografia w Rzymie. W 1962 r. wyjechał na stypendium do Slade School of Fine Arts w Wielkiej Brytanii. Zadebiutował w 1965 r. filmem Pięści w kieszeni, który stał się rodzajem manifestu włoskich "gniewnych". Bellocchio został okrzyknięty jednym z liderów włoskiej kontrkultury. Kolejne filmy ugruntowały jego pozycję na rynku filmowym, a także pozwoliły doszlifować jego charakterystyczny filmowy język oraz stosowaną konsekwentnie formę wyrazu. Bellocchio stał się krytykiem swoich czasów. W filmie Chiny są blisko potraktował bezpardonowo życie polityczne prowincjonalnego miasta, nie pozostawiając suchej nitki na żadnej z liczących się partii: socjaldemokratach, faszystach i maoistach. Z kolei film Nel nome del padre był  atakiem na system klerykalnego wychowania. W filmie Sbatti il mostro in prima pagina ostrze krytyki kieruje on w stronę prasy, a w obrazie Marcia triomfale ? wojskowej dyscypliny. Bellocchio interesuje się tematyką patologii w życiu rodzinnym, którą przedstawia w wielu filmach: Salto nel vuoto, La balia oraz Czasie religii. Bellocchio jest również reżyserem teatralnym. Dla Teatro India w Rzymie przygotował m.in. inscenizację Makbeta Szekspira. Filipo Timi ? ur. 25 czerwca 1974 roku w Perugii. Znany i utalentowany włoski aktor. Laureat wielu nagród: 2009 ? MFF Wenecja, Nagroda im. Pasinettiego dla ?Najlepszego Aktora? za rolę w filmie La Doppia ora. Za film Vincere otrzymał w 2009 roku nominację Włoskiej Akademii Filmowej do Nagrody dla ?Najlepszego Aktora? oraz do Europejskiej Nagrody Filmowej.       Giovanna Mezzogiorno ? ur. 9 listopada 1974 roku w Rzymie. Włoska aktorka teatralna i filmowa. Córka aktorów: Vittorio Mezzogiorno i Cecili Sacchi. W młodości bacznie obserwowała pracę rodziców, ale chciała zostać baletnicą. Przez 13 lat uczyła się tańca. Po śmierci ojca, w wieku lat 19, wyjechała do Paryża, gdzie współpracowała z Arianne Mnouchkine oraz Peterem Brookiem. Zadebiutowała na teatralnej scenie rolą Ofelii w przedstawieniu Qui est l?, opartym na Hamlecie Shakespeare?a. W 1996 roku otrzymała nagrodę Premio Coppola-Prati. Rok później zadebiutowała w filmie Il viaggio della sposa (The Bride's Journey). Jest laureatką wielu nagród, w tym: nagrody Targa d'Argento dla nowego talentu w kinie włoskim, Grolle d'Oro oraz Globo d'Oro, a także Premio Flaiano dla najlepszej aktorki sezonu 1997-1998. Międzynarodowe uznanie przyniosły jej role w dwóch filmach Wima Wendersa (Sono Viva i Palermo Shooting), a także w Zwycięzcy Marca Bellocchio. Na stałe mieszka w Rzymie, Paryżu i Mediolanie.