?Gdyby to miał być zwyczajny film o wojnie, to zapewne by mnie nie zainteresował, bowiem sądzę, że dziś wojna na ekranie wymaga nowego spojrzenia. A w UKRYTEJ STRATEGII zaintrygował mnie sposób, w jaki wojna staje się katalizatorem poczynań trojga postaci, a jeszcze bardziej ? rola mediów, edukacji, polityki i młodzieży w życiu Ameryki. Szczególnie zaś spodobało mi się, że scenariusz tak łączy losy bohaterów, by nakłonić widza do stawiania pytań o własne miejsce w świecie współczesnym?. - Robert Redford Czym jest ryzyko? Czym jest odwaga? A czym zaangażowanie? I jak wpływa przyjęcie określonej postawy na media, polityków i młodzież? Wyróżniony Oscarem reżyser Robert Redford przedstawia prowokacyjny film UKRYTA STRATEGIA, który formułuje kluczowe dla dzisiejszej Ameryki pytania. Rozgrywający się współcześnie obraz sięga po zakulisowe zdarzenia z pojedynczego dnia, by uzmysłowić, co łączy potężnego polityka z Waszyngtonu, telewizyjnego dziennikarza szukającego newsa i dwóch żołnierzy wysłanych na niebezpieczną misję z młodzieńcem, próbującym uzmysłowić sobie prawdziwe znaczenie wolności, wiary i zaangażowania. Ta historia rozgrywa się na trzech równie emocjonujących płaszczyznach. W gabinetach Kongresu zaufany prezydenta, senator Jasper Irving (Tom Cruise) przekazuje sensacyjną wiadomość o nowej strategii wojennej dziennikarce telewizyjnej (Meryl Streep) ? prowadząc z nią zabawę w kotka i myszkę, pełną dowcipu, wdzięku i wykrętów. W tym czasie na West Coast University idealistyczny wykładowca, dr Malley (Robert Redford), przekonuje zdolnego, ale znudzonego studenta o potrzebie zaangażowania, przestrzegając jednocześnie przed skutkami niewykorzystania jego niezwykłego potencjału. Równocześnie na drugim końcu świata, w Afganistanie, dwaj byli studenci Malleya, Arian (Derek Luke) i Ernest (Michael Pe?a), na przekór tezom stawianym przez nauczycieli i polityków, uczestniczą w starciu, od którego zależy nie tylko ich przetrwanie, ale losy nas wszystkich. Zdaniem Roberta Redforda, pokrzyżowanie wątków pozwala lepiej zgłębić temat i sprawia, że jego film jest czymś więcej niż tylko dramatem wojennym. Przeciwnie ? staje się dramatem ludzkim, zmuszającym widownię po postawienie sobie pytań o własne zaangażowanie w realizowaniu powinności wobec siebie, jak i wobec ojczyzny. ?Ostatecznie, każdy z trzech wątków filmu ponawia pytanie: jak ty byś się zachował? Co o tym sądzisz? Nie sposób od tego uciec? ? wyjaśnia Redford. UKRYTA STRATEGIA jest filmem Roberta Redforda według scenariusza Matthew Carnahana. Wyprodukowali go Redford, Tracy Falco i Andrew Hauptman, producentami wykonawczymi byli Tom Cruise, Paula Wagner i Daniel Lupi. W ekipie znaleźli się doświadczeni twórcy: laureat Oscara za zdjęcia Philippe Rousselot (?Odważna?, ?Rzeka życia?), dwukrotny laureat Oscara za montaż Joe Hutshing (?U progu sławy?, ?Jerry Maguire?), dwukrotnie nominowany do Oscara scenograf Jan Roelfs (?World Trade Center?), projektantka kostiumów Mary Zophres (?No Country For Old Men?) oraz nominowany do Oscara kompozytor Mark Isham (?Reservation Road?, ?Rzeka życia?).
REżYSER O FILMIE
Robert Redford zawsze miał skłonność do emocjonujących fabuł o istocie amerykańskiego życia, historii zwykłych ludzi, zaangażowanych w zjawiska i rozwiązywanie problemów, jakie cechują naszą młodą demokrację. Ta cecha, przewijająca się przez całą jego karierę ? od gwiazdy ekrany po reżysera i mistrza kina niezależnego ? wyjaśnia, dlaczego sięgnął po UKRYTĄ STRATEGIĘ, scenariusz niemal nieznanego młodego autora Matthew Carnahana. Jakkolwiek nie zajmował się reżyserią od siedmiu, kiedy scenariusz trafił na jego biurko, natychmiast dostrzegł jego walory. ?Byłem zaskoczony jego tematyką polityczną ? mówi Redford o scenariuszu Carnahana. ? Realizowanie dzisiaj filmów jest tak ryzykowne, że szanse na skierowanie do produkcji mają wyłącznie kasowe pewniaki. Tematy bardziej ryzykowne albo zmuszające do refleksji w zasadzie nie mają szans. A ja właśnie uwielbiam robić takie kino?. Jako reżyser Redford badał napięcia w amerykańskich rodzinach w nagrodzonych Oscarem ?Zwykłych ludziach?, wpływ telewizji na kulturę w ?Quiz show?, a także wpływ środowiska na człowieka w takich filmach jak ?Fasolowa wojna?, ?Rzeka życia? czy ?Zaklinacz koni?. Szczególną pozycję w kinie amerykańskim zapewniły mu powołane przez niego Instytut Sundance, Festiwal Sundance oraz telewizyjny Sundance Channel, wspierające poczynania młodych niezależnych filmowców. Ryzyko nigdy nie powstrzymało Redford, częściej bywało inspiracją. Ale podjęcie ryzyka realizacji UKRYTEJ STRATEGII było istotne dla Redforda przede wszystkim dlatego, że film podejmuje wątki, jakich młody odbiorca nie znajdzie w filmach adresowanych przede wszystkim do niego. ?Mam nadzieję, że ten film nakłoni widza do refleksji o naszej roli w życiu naszego kraju ? mówi Redford. ? Przede wszystkim jest to opowieść o naszej teraźniejszości, o tym, o czego zależy los jednostek i całego narodu. To film o osobistej odpowiedzialności, o tym, jak młodzi pojmują swoją rolę w kreowaniu przyszłości, o podejmowaniu kluczowych decyzji, które mają zapewnić nam lepszy świat?. Redford nie kryje, że pociągnął go sposób narracji i wyzwanie, jakie dostrzegł w tym filmie. ?Nie interesuje mnie kino polityczne jako takie. Musi w nim być interesująca postać napędzająca fabułę ? jak we ?Wszystkich ludziach prezydenta?. Moją uwagę w UKRYTEJ STRATEGII zwróciło to, że każdy z bohaterów trzech wątków ma swoje racje i cele, a nie zawsze są to racje i cele wspólne ? mówi. ? A poza tym: są trzy wątki, dwa z nich toczą się w biurach ? jak je poprowadzić, by stały dramatyczne i filmowe? Im bardziej o tym myślałem, tym bardziej chciałem zrobić ten film?. Filmy Redforda zawsze koncentrowały się na fundamentalnych problemach Ameryki, głównie z powodu patriotycznych uczuć reżyera ? to samo dotyczy UKRYTEJ STRATEGII. ?Jest w tej historii jakaś melancholia ? przyznaje reżyser. ? Bo jak się nie smucić, kiedy widzi się, gdy w kraju, który kochasz, niszczone są takie wartości jak demokracja i wolność słowa??. Ale zaraz dodaje: ?Nigdy nie chciałem robić niczego, co przypominałoby propagandę. Mamy tu wiele punktów widzenia i trzeba je uszanować. Chciałem dać widowni demokratyczne prawo do osądzenia każdej z tych historii?. O decyzji sfilmowania UKTRYTEJ STRATEGII przesądziło zainteresowanie projektem Toma Cruise?a. Aktor nie tylko przyjął rolę senatora Irvinga, ale także wraz ze swą partnerką Paulą Wagner wyprodukował film jako pierwszy we wskrzeszonym studiu United Artsists. Również Meryl Streep wyraziła zainteresowanie projektem. ?Nie myślałem o tym filmie jako o projekcie dla Toma ? mówi Redford. ? Pomysł, by Tom zagrał senatora, był tak zaskakujący i intrygujący zarazem, że postanowiłem spróbować. Potem zadzwoniłem do Meryl: ?Ja w to wchodzę, a ty??, a ona na to: ?Jak ty, to ja też, patrz jak nam to szybko poszło?. W istocie aktorka przeczytała scenariusz, zanim Redfored zdążył podjąć decyzję. Był to jeden z tych projektów, od myśli od których nie potrafiła się uwolnić. ?To opowieść o dokonywaniu właściwych wyborów, ale także o tym, jak łatwo w ogóle nie podejmować wyboru ? mówi Streep. ? Ten film mówi, że nie ma znaczenia to, co robisz i myślisz, kiedy sam nie angażujesz się w sprawę, stajesz za boku?. Dla Tom Cruise?a, UKRYTA STRATEGIA była przede wszystkim nietuzinkowym scenariuszem, jakiego wraz Paulą Wagner szukali, by godnie wskrzesić studio United Artists ? miejsce, gdzie od 1919 roku wybitni twórcy hollywoodzcy mogli realizować swoje projekty zachowując nad nimi pełnię kontroli. Mówi Cruise: ?Moim zdaniem to bardzo mocny scenariusz z bardzo mocną historią. To będzie wspaniały film, który ożywi tradycję United Artist, zwłaszcza z Robertem Redfordem ? znakomitym reżyserem, który nie tylko odmienił współczesny film amerykański, ale i ożywił kino niezależne. To naprawdę świetny twórca, zawsze marzyłem o pracy z nim na planie?. Także Cruise wysoko ocenia fabułę UKRYTEJ STRATEGII jako dzieła stymulującego i inspirującego ? w przeciwieństwie do większości bieżącej produkcji. ?Nigdy nie patrzyłem na ten film jako na dramat wojenny ? wyjaśnia. ? Jestem przekonany, że to dzieło skłaniające do refleksji niezależnie od poglądów poszczególnych widzów. To uniwersalna opowieść o kwestiach fundamentalnych dla naszego kraju ? o wolności słowa i wolności przekonań, która nie stara się narzucić jakiekolwiek punktu widzenia, pozostawia swobodę interpretacji. Było to zresztą naczelną zasadą naszej produkcji już w trakcie realizacji. Cieszę się, że gotowy film zachował ten walor?.
O REALIZACJI
Chociaż akcja UKRYTEJ STRATEGII rozgrywa się na obu wybrzeżach Ameryki i w Afganistanie, cały film nakręcono w południowej Kalifornii. ?Lwy i owieczki? dzieją się na obu wybrzeżach Ameryki i po drugiej stronie globu w Afganistanie, po to, żeby kręcić szybko, cała produkcja miała miejsce w południowej Kalifornii. Pracując z taką ekipą jak wyróżniony Oscarem operator Philippe Rousselot, scenograf Jan Roelfs czy kostiumolog Mary Zophres, Redford mógł z łatwością przekształcić Rocky Peak w dolnie Simi w surowe góry na afgańskiej granicy. Pracując już wcześniej z Redfordem Rousselot zdobył Oscara za zdjęcia do ?Rzeki życia?. Ale UKRYTA STRATEGIA jest filmem utrzymanym w krańcowo odmiennym stylu. ?Ten film mniej koncentruje się na plenerach, a bardziej na na aktorach - zauważa Rousselot. ? Zadanie polegało na tym, by tak sfilmować dwoje ludzi rozmawiających przy biurku, by widz nie tylko nie poczuł się znużony, ale jeszcze czegoś dowiedział się o rozmówcach?. Rousselot i Redford zaczęli rozmowy o wizualnej stronie filmu od wyszukiwania scenerii, jaka mogłaby odzwierciedlić główne cechy każdej postaci ? rosnącą siłę senatora Irvinga, przemijający idealizm dra Malleya, młodzieńczą brawurę Ariana i Ernest, wybór Todda pomiędzy zaangażowaniem i nic-nie-robieniem. Rousselot zaczął także dobierać paletę barw w taki sposób, by poszczególne kolory wiązały się z odpowiednimi wątkami prowadząc do bolesnego punktu kulminacyjnego filmu. ?Wykorzystaliśmy w filmie mnóstwo czerwieni ? od gabinetu senatora po kolor śmigłowca w Afganistanie. To mocny kolor, a przy okazji ? kolor krwi? ? zauważa. Skoro większość filmu rozgrywa się we wnętrzach, gdzie nacisk kładzie się na realizm ? ekspresyjną mimikę rozmówców i ostrość wyrażanych przez nich idei ? Rousselot zadbał o odróżnienie sekwencji, które rozgrywają się nocą w pokrytych śniegiem górach Afganistanu pod kontrolą wroga. W tym operator wykorzystał oświetlenie, pozwalające na stworzenie wrażenia wszechogarniającej ciemności, jednak tak, by widz dokładnie zobaczył poczynania Ariana i Ernesta. ?To były najciekawsze sceny pod względem wizualnym ? przyznaje Rousselot ? choć jednocześnie skrywają straszną tragedię?. Redford i Rousselot współpracowali blisko ze scenografem Janem Roelfsem, którego Redford zaprosił na plan po obejrzeniu ?World Trade Center? Olivera Stone?a. Roelfs wypełnił gabinety dra Malleya i senatora Irvinga mnóstwem detali, które określają osobowość korzystających z nich osób. Miał także wiele do powiedzenia przy zdjęciach afgańskich w dolinie Simi. ?Przemiana Kalifornii w afgańskie góry w środku zimy kosztowało nas wiele wysiłku, ale wszystko poszło dobrze ? mówi Redford. ? Cieszę się, że mogłem pracować z tak wieloma ludźmi, których wcześniej nie znałem ? zwłaszcza dlatego, że połączyła nas tematyka i wymowa naszego filmu?. Szczególnym wyzwaniem dla kostiumologa Mary Zophres było zaprojektowanie takich kostiumów, które nie wyróżniałyby się czymś szczególnym. Jak wyjaśnia: ?Kostiumy w tym filmie powinny określać role poszczególnych bohaterów. Tom Cruise jest symbolem władzy, więc nosi to, co amerykański senator nosić powinien ? granatowy garnitur z kamizelką. Podobnie Meryl Streep: jest dziennikarką, więc nie założy niczego, co mogłoby odwrócić twoją uwagę. Jeśli chodzi o Roberta Redford, chciałam, aby wyglądał profesjonalnie ? dobrze skrojony ubiór z tkanin naturalnych?. Arian i Ernest założyli mundury, jakie noszą Amerykanie w Afganistanie i Iraku. Ale szczególnym zadaniem dla Zophres było ubranie Andrew Garfielda do roli Todda. ?Andrew jest Anglikiem i ubiera się bardzo po angielsku. Nie wiem nawet, czy kiedykolwiek wcześniej miał na nogach klapki, więc wcześniej daliśmy mun parę, by się do nich przyzwyczaił. Hawajska koszula, jaką założył, została opisana w scenariuszu Matthew Carnahana ? jedno z bractw studenckich na USC nosi takie same?. Całości filmu, który traktuje o bolesnych słowach i sile ludzkich przekonań, dopełnia muzyka Marka Ishama, który już dwukrotnie współpracował z Redfordem ? przy ?Rzece życia? (za co był nominowany do Oscara) i ?Quiz show?. ?Mark jest człowiekiem, który żyje swoją pracą ? uważa Redford. ? Jedną z cech jego talentu jest olśniewająca prostota. Lubię muzykę, która pozostaje subtelna, choć jednocześnie potęguje dramatyzm: Mark robi to wspaniale?. Zdaniem Redforda, wszystkie elementy UKRYTEJ STRATEGII ? od kreacji aktorskich po muzykę i zdjęcia ? zostały starannie dobrane i konsekwentnie poprowadzone aż do poruszających scen finałowych, które nie pozostawią publiczności obojętną i nakłonią ? ma nadzieję ? do dyskusji o tym, co się wokół dzieje, po wyjściu z kina. ?Nie chciałbym mówić o zakończeniu filmu ? poza tym, że scena finałowa prowokuje do szerszego, bardziej abstrakcyjnego spojrzenia ? wyjaśnia Redford. ? Jest rodzajem kulminacji tego wszystkiego, o czym mówiliśmy wcześniej, a jednocześnie odwołaniem się tego, co każdy widz przeżyje podczas seansu?.