Powiększenie: Transgresja, czyli przełamując granice

Poszukując wyjaśnienia słowa transgresja w słowniku wyrazów obcych, można natknąć się na przykład na opis zjawiska transgresji morza. Ma ono miejsce, gdy na skutek topnienia lodowca morze wdziera się na obszary lądowe. To wyjaśnienie bardzo mi się podoba, bo i samo słowo transgresja brzmi trochę groźnie, jak wezbrane morze i topnienie lodu. W znaczeniu, o którym myślę, w kontekście nauk humanistycznych, nie należy jednak wiązać transgresji ani z morzem, ani z topniejącym lodowcem, choć opis procesu zachodzącego w naturze pomaga wyobraźni.  HUMANISTA  I  GRANICE Transgresja rozumiana jako przekraczanie granic społecznie ustalonych, także estetycznych,  kojarzyć się może z przyrodniczym kataklizmem, procesem, który pociąga za sobą poważne konsekwencje. Może być więc ta społeczna transgresja poważnym  zaburzeniem porządku, a nawet ostatecznym i nieodwracalnym z nim zerwaniem.   Angielski czasownik transgress oznacza ogólnie przekroczyć, ale ma też dwa (groźne właśnie) znaczenia szczególne: przekroczyć prawo i zgrzeszyć.  Transgresja rozumiana jako przekraczanie konwencji, ról społecznych, wyobrażeń była tematem konwersatoriów prowadzonych przez Marię Janion. Namysł nad przekraczaniem granic osobowości, bytu, norm, w kontekstach literackich, filozoficznych, biograficznych, antropologicznych okazywał się pytaniem o poznanie i jego granice, o świat poznaniu dostępny, w ogóle o granice świata i pojęć. Studia i szkice opublikowane w serii zatytułowanej "Transgresje" przynoszą materiał różnorodny i niezwykły, budowany na zasadzie kolażu, przedziwnego eseju