I tylko dym

Wałbrzych filmowany w odległych planach zdaje się tonąć w zieleni. Gdy jednak kamera zbliża się do miasta, porośnięte pagórki okazują się górniczymi hałdami, kominy złowrogo dominują na horyzoncie. Dym zagraża życiu mieszkańców. Z pozoru niewinne scenki rodzajowe - kobieta w oknie, dziecko bawiące się na podwórku, kot na parapecie -... Wałbrzych filmowany w odległych planach zdaje się tonąć w zieleni. Gdy jednak kamera zbliża się do miasta, porośnięte pagórki okazują się górniczymi hałdami, kominy złowrogo dominują na horyzoncie. Dym zagraża życiu mieszkańców. Z pozoru niewinne scenki rodzajowe - kobieta w oknie, dziecko bawiące się na podwórku, kot na parapecie - podszyte są grozą nieuchronnej choroby, a może nawet przedwczesnej śmierci. Pojawiają się bowiem w kontekście powracających ujęć z zakładów pracy, w których nieustannie bucha dym i ogień, czyniąc obraz niemal monochromatycznym. Od pewnego momentu milczący bohaterowie spoglądają w kadr. Na ich twarzach maluje się smutek i zmęczenie. Ich domy są zniszczone, ich przydomowe uprawy i hodowle są skażone. Ich spojrzenie staje się oskarżeniem. W finale filmu obraz pary starszych ludzi siedzących w kuchni, za której oknem widoczne są przemysłowe kominy i buchający z nich dym, zderzony zostaje z ujęciami noworodków, które już mają problemy z oddychaniem. Napis końcowy informuje: "Film zrealizowano w Wałbrzychu w 1990 roku. Niemal wszystkie normy skażeń środowiska są tu przekroczone wielokrotnie. Jest to czwarte miasto świata pod względem zapylenia." "I tylko dym" Tadeusza Pałki to jeden z pierwszych dokumentów, w których zagadnienia ekologiczne podejmowane są tak jednoznacznie. czytaj dalej