Bosna!

Dokument autorstwa francuskiego filozofa Henri-Bernarda Lévy'ego jest w pewnym sensie zapisem jego osobistego zaangażowania w wojnę w Bośni. Lévy wielokrotnie odwiedzał Sarajewo podczas wojny, a kiedy wracał do Francji, podczas swoich publicznych prezentacji zawsze stawał po stronie bośniackich muzułmanów, których bronił także w swoichDokument autorstwa francuskiego filozofa Henri-Bernarda Lévy'ego jest w pewnym sensie zapisem jego osobistego zaangażowania w wojnę w Bośni. Lévy wielokrotnie odwiedzał Sarajewo podczas wojny, a kiedy wracał do Francji, podczas swoich publicznych prezentacji zawsze stawał po stronie bośniackich muzułmanów, których bronił także w swoich książkach i programach telewizyjnych. Jego film charakteryzuje niemal nieustanny komentarz z offu, nagrany przez samego autora. Lévy prezentuje w nim swój pogląd na wojnę w Bośni oraz postawę Zachodu. Raczej bezkrytycznie przyjmuje punkt widzenia bośniackiego prezydenta Aliji Izetbegovića, twierdzącego, że bośniaccy muzułmanie byli niewinnymi ofiarami wojny, do której zostali zmuszeni. "Bośnia!" to film polityczny i głos w ówczesnej politycznej debacie, ale nie sposób zaprzeczyć, że ma pewne cechy propagandy. Problematyczne wydaje się tu użycie komentarza, który funkcjonuje tu jako autorytatywny, wszystkowiedzący, potężny właściciel "prawdy". Zapowiada to, co się za chwilę zdarzy, lub wprost tłumaczy, jak odczytywać to, co widzimy. Przerażające zdjęcia mogą rzeczywiście wytrącić widza z równowagi, co natychmiast wykorzystuje narrator, mówiąc oglądającemu, co ma myśleć. Lévy piętnuje obojętność Zachodu i z pasją broni bośniackiej sprawy. Ale posuwa się w jej obronie do manipulacji faktami i posługuje się uproszczonymi historycznymi paralelami. Znika gdzieś konkretne, indywidualne zło wojny w Jugosławii w całej jej złożoności, zamiast tego mamy tu skróty myślowe i generalizujące porównania z czasami nazizmu (Milošević jako Hitler), a nawet odwołania do mitycznego, pierwotnego Zła. więcej