Nowe Horyzonty: Recenzujemy nowy film Cristiego Puiu "Malmkrog"

Miłośnicy kina wciąż mogą brać udział w wirtualnym festiwalu filmowym Nowe Horyzonty, który w tym roku połączył swoje siły z American Film Festival. My tradycyjnie uważnie śledzimy te wydarzenia i każdego dnia dostarczamy Wam recenzji najciekawszych tytułów w programie. Dziś swoimi wrażeniami po obejrzeniu nowego filmu Cristiego Puiu – autora m.in. "Sieranevady" – trzygodzinnego "Malmkrog" dzieli się nasz współpracownik Wojciech Tutaj. Autor jest filmem wyraźnie oczarowany. Sprawdźcie sami. 

Straszny dwór
recenzja filmu "Malmkrog", reż. Cristi Puiu

Cristi Puiu nie bierze jeńców. Po "Aurorze", czyli trzygodzinnym antykryminale i równie długiej "Sieranevadzie", rozgrywającej się w czterech ścianach rumuńskiego mieszkania, twórca zrealizował jeszcze bardziej wymagające dzieło. Niech Was jednak nie zniechęca imponujący metraż "Malmkrogu", bo mówimy o jednym z największych tegorocznych osiągnięć kina autorskiego. Czego tu nie ma! Od traktatu filozoficzno-religijnego przez gorące spory ideologiczne, precyzyjnie odmalowany fresk historyczny aż po portret arystokracji we wnętrzu. Rzadko spotyka się obraz stworzony z takim inscenizacyjnym rozmachem, artystyczną bezkompromisowością i śmiało podejmujący tematy, pod których ciężarem ugiął się niejeden projekt. Nie będę udawał, że "Malmkrog" zachwyci każdego, ale warto udać się z Puiu w tę fascynującą podróż, by odkryć tajemnice wielopoziomowej opowieści.

Koniec XIX wieku, Wigilia Bożego Narodzenia. W transylwańskim dworze na prowincji spotyka się grupa arystokratów, aby dyskutować o stanie Europy, Bogu, chrześcijaństwie, moralności i wojnie. Są wśród nich Mikołaj (Frédéric Schulz-Richard), właściciel wystawnej rezydencji, Edouard (Ugo Broussot), bywalec salonów, urodziwa Olga (Marina Palii) oraz starsze od niej: Ingrida (Diana Sakalauskaité) i Madelaine (Agathe Bosch). Śledzimy długie rozmowy między reprezentantami elit, przerywane posiłkami i nielicznymi wyjściami poza teren budynku. Akcja zamyka się w jednym, zimowym dniu.

Na papierze nie brzmi to nader intrygująco. Mistrzostwo Puiu polega jednak na tym, że sekwencje dialogowe, rozgrywające się w czasie rzeczywistym, zamienia w elektryzujące pojedynki, swą rozpiętością intelektualną zawstydzające niejednego wielkiego pisarza. Rumuński reżyser inspirował się pracami wybitnego rosyjskiego myśliciela i poety Władimira Sołowjowa, a wpływ literatury filozoficznej na jego film czuć od samego początku. Nie oznacza to na szczęście, że "Malmkrog" jest hermetycznym i pretensjonalnym zbiorem sentencji, przyprawiających widza o ból głowy i obnażających jego niewiedzę. Wprawdzie wykształceni, znający po kilka języków bohaterowie przerzucają się cytatami z Biblii i innych tekstów kultury, ale reżyserowi zależy na przejrzystości i otwartości przekazu. 

Misternie napisane dialogi pozwalają wsłuchać się w głos epoki, odrobić lekcję z historii, a przede wszystkim ponownie skonfrontować z ponadczasowymi zagadnieniami. Mamy więc odwieczny konflikt wiary z rozumem, dobra ze złem, cywilizacji z barbarzyństwem, moralności z wyższą koniecznością. Puiu bezpośrednio mierzy się z tematami, o których wielu twórców (nie tylko filmowych) z trudem opowiada za pomocą wyszukanej metafory czy rozbudowanej symboliki. 

Całą recenzję Wojciecha Tutaja można przeczytać TU.